Kościoły

Moszczenica, miejscowość w powiecie gorlickim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia powstała równocześnie z lokacją wsi w 1348 r. dokonaną przez Jana Herbarta za zgodą króla polskiego Kazimierza Wielkiego. Wiadomo, że w Moszczenicy istniały starsze od obecnego kościoły. Pierwszy kościół parafialny był drewniany i nosił wezwanie śś. Szymona i Judy Tadeusza. Drugi był również drewniany, powstał przed 1666 r. i nosił wezwanie Świętej Trójcy. Obecny kościół został zbudowany z fundacji rodziny Skrzyńskich w latach 1818-1820. Jego konsekracji dokonał w 1850 r. biskup przemyski Franciszek Wierzchleyski, późniejszy arcybiskup lwowski. Kościół został uszkodzony w czasie pierwszej wojny światowej, następnie był odnowiony w latach 1923-1924. W Moszczenicy urodził się arcybiskup Leon Wałęga, biskup tarnowski w latach 1901-1933.
ARCHITEKTURA. Kościół łączy w sobie cechy prowincjonalnego baroku i klasycyzmu. Zbudowany jest z kamienia i cegły, otynkowany i kryty blachą. Złożony jest z salowej nawy oddzielonej od prezbiterium belką tęczową, wspartą na słupach. Do prezbiterium od północy dostawiona jest zakrystia. Na zewnątrz ściany kościoła rozczłonkowane są pilastrami, fasada frontowa zwieńczona jest trójkątnym szczytem z postumentami po bokach. Kościół nakrywa dach dwuspadowy o wspólnej kalenicy. Wnętrze nakryte jest stropem płaskim, wspartym na dziesięciu słupach. Chór muzyczny kanelowany podsklepiony żaglasto.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny barokowy z XVII w., przekształcony zapewne około 1820 r., z barokowym obrazem MB Szkaplerznej z XVII w., w sukienkach drewnianych z przełomu XIX/XX w., na zasuwie obraz św. Izydora z około 1930 r. W zwieńczeniu obraz Św. Trójcy z XVII w. Dwa ołtarze boczne o charakterze późnobarokowym, z fragmentami snycerskimi z XVII i XVIII w., z nowszymi obrazami w tym Chrystusa Bolesnego, malowanym w 1957 r. przez Józefa Furdynę. Chrzcielnica barokowa z XVIII w., z czarą kamienną, być może z XVII w. Dwie kropielnice, jedna kamienna o charakterze gotycko-renesansowym z XVI w., druga barokowa z XVIII w. Ambona barokowa z około połowy XVII w. z baldachimem, parapetem schodów i bramką z XVIII w. Organy 31-głosowe wykonane przez przez Carla Schustera w latach 50-tych XX wieku, przeniesione z Niemiec. Obrazy: 1. Chrystus niosący krzyż, barokowy z XVIII w.; 2. Portret ks. Józefa Dąbrowskiego kanonika przemyskiego, proboszcza moszczenickiego, malowany przez W. Siflerta. Epitafium Józefa, Marii i Szczepana Skrzyńskich, kamienne z 1821 r.
DZWONNICA wolnostojąca, wzniesiona zapewne współcześnie z kościołem, z kamienia, otynkowana, w kształcie potrójnej arkady na zawieszenie dzwonów, zwieńczonej trójkątnym szczytem.
KAPLICA położona na pobliskim cmentarzu, zbudowana około 1680 r. Drewniana, zrębowa, pobita i kryta gontem. Zbudowana na planie sześcioboku, nakryta dachem namiotowym ze ślepą latarnią. W wejściu portal zamknięty łukiem w tzw. ośli grzbiet, w tradycji późnogotyckiej. Wnętrze kaplicy nakryte jest stropem płaskim. Na ścianach polichromia barokowa ze scenami Męki Pańskiej z 2. połowy XVII w. W kaplicy znajduje się też barokowy obraz Chrystusa w ciemnicy z MB Bolesną z XVII-XVIII w. oraz również barokowa rzeźba Chrystusa u słupa, z XVIII w., otoczona współczesną balustradą z rzeźbionych tralek.

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł