Kościoły
Tropie, miejscowosć w powiecie nowosądeckim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Tropiu powstała przypuszczalnie juz w XI w. w ośrodku kultu związanym z działalnością św. Świerada, który miał żyć na tym terenie na przełomie X i XI w. oraz jego ucznia św. Benedykta Pustelnika. Jednak pierwsza wzmianka o niej pochodzi dopiero z 1325 r. Kościół na tym miejscu istniał już prawdopodobnie około 1080-1090 r., był zapewne przebudowywany w ciągu XII i XIII w. oraz po pożarze około 1347 r. W latach 1563-1603 był użytkowany przez kalwinów. Po odzyskaniu przez katolików kościół został gruntownie odnowiony i znacznie powiększony. Ponownej konsekracji dokonał bp krakowski Tomasz Oborski w 1641 r. W latach 1958-66 przeprowadzono w kościele zakrojone na szeroką skalę badania archeologiczne i historyczne.
ARCHITEKTURA. Pierwotnie romański kościół, został przekształcony w okresie baroku. Złożony jest z kwadratowego prezbiterium i szerszej nawy oraz licznych przybudówek. Przy prezbiterium od północy zakrystia ze skarbcem na piętrze. Przy nawie od południa nowa zakrystia, od północy piętrowa przybudówka mieszcząca kaplicę i kruchtę w przyziemiu oraz muzeum parafialne na piętrze a od zachodu niska wieża mieszcząca chór muzyczny. Na zewnątrz kościół opięty przyporami, nieregularnie rozmieszczonymi i nakryty dachami dwuspadowymi o wspólnej kalenicy z barokową wieżyczka na sygnaturkę nad nawą. Zachowały się pewne elementy architektury romańskiej, m.in. okienko w obramieniu kamiennym oraz wiele luźnych elementów architektonicznych jak kapitele i kolumny z okna bliźniego. Do wnętrza prowadzą od północy odrzwia ostrołukowe z około połowy XIV w. oraz portal renesansowy od południa z 1. poł. XVI w. Na zewnętrznych ścianach zachowała się częściowo późnorenesansowa dekoracja sgraffitowa z 1634 r. Wewnątrz prezbiterium nakryte sklepieniem żaglastym a nawa stropem płaskim. W prezbiterium fragmenty polichromii romańskiej z XII w., wiązane z kręgiem malarstwa naddunajskiego, m.in. postać św. Stefana, odsłonięte i konserwowane pod kierunkiem Józefa Dutkiewicza. Na stropie malowidła rokokowe z 2. poł. XVIII w., m.in. scena Zesłania Ducha Świętego oraz przedstawienia z życia św. Świerada, modlitwa w grocie i omdlenie po ciężkiej pracy.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny z późnobarokowym retabulum i barokowym obrazem Koronacji NMP przez św. Trójcę w asyście śś. Świerada i Benedykta pustelników z 1627 r., w tle obrazu widok kościoła w Tropiu. Dwa ołtarze boczne przy tęczy, rokokowe z 2. połowy XVIII w., w prawym obraz MB Różańcowej z XVIII w., w lewym św. Benedykta z 1765 r. oraz rzeźba św. Andrzeja Świerada, rokokowa z 2. poł. XVIII w. W kaplicy ołtarzyk barokowy z obrazem Chusty św. Weroniki z XVII w. Chrzcielnica z kamienną czarą barokową i obudową w formie ołtarzyka, rokokową z 1774 r.; na drzwiczkach obudowy malowidła: Obrzezanie, Chrzest Chrystusa i Chrzest dziecka. Kropielnica kamienną, renesansowa z XVII w. Ambona rokokowa z 2. poł. XVIII w., przerobiona w 1959 r. Dwa konfesjonały wczesnobarokowe z XVII w. Organy 10-głosowe wykonane w 1948 r. przez Wacława Biernackiego z Krakowa. Obrazy MB z Dzieciątkiem oraz śś. Katarzyną i Barbarą z XV/XVI w., pierwotnie środkowy fragment tryptyku. Płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem, barokowa z około 1720 r. Krucyfiks barokowy z XVIII w. Epitafia: 1. Jana Wiernka z Witowic, żołnierza w bitwie pod Chocimiem w 1621 r. (zm. 1638); 2. Adama Siedmiogrodzkiego, uczestnika powstania listopadowego, zesłańca na Sybir (zm. 1868), oba marmurowe, z inskrypcjami.
DZWONNICA wzniesiona w 1. poł. XIX w., w kształcie potrójnej arkady na zawieszenie dzwonów, zwieńczona trójkątnym szczytem.
Tekst umieszczony 27.09.2006
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
LITERATURA
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 11, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http://www.tropie.tarnow.opoka.org.pl/
