Kościoły

Zgórsko, kościół św. Mikołaja

Lokalizacja: Zgórsko, powiat Mielec (50.239122, 21.288364)
Budowa: 1781
Styl: drewniany, późnobarokowy

Drewniany kościół św. Mikołaja w Zgórsku z łaskami słynącym obrazem Matki Bożej Zgórskiej.

HISTORIA. Pierwotny drewniany kościół w Zgórsku, został wzniesiony około 1561 r. z fundacji Mikołaja Mieleckiego, hetmana wielkiego koronnego jako wotum za łaskę nawrócenia z kalwinizmu. w 1582 r. hetman Mielecki uposażył parafię w Zgórsku, która została erygowana w 1583 r. przez oficjała krakowskiego Stanisława Manieckiego. Obecny kościół, również drewniany zbudowany został w 1781 r. z fundacji Ossolińskich. W końcu XIX w. dobudowano nową zakrystię, a w 1908 r. wzniesiono przy nawie przeszkloną przybudówkę na ołtarz, w miejsce rozebranej w 1803 r. murowanej kaplicy Matki Bożej Różańcowej, wzniesionej jeszcze w XVII w. przy poprzednim kościele. W latach 1811-19 proboszczem w Zgórsku był ks. Michał Tomasz Korczyński, późniejszy biskup przemyski (1834-39).

ARCHITEKTURA. Jest to późnobarokowy drewniany kościół wzniesiony w konstrukcji zrębowej. Złożony jest z trójnawowego korpusu i prezbiterium zamkniętego trójbocznie, do którego przylega przybudówka zakrystyjna. Przy korpusie od zachodu i południa dobudowane są niewielkie kruchty, zaś od północy znajduje się nie połączona z wnętrzem przeszklona przybudówka na pomieszczenia ołtarza. Wnętrze korpusu nawowego podzielone jest słupami drewnianymi w kształcie kolumn o prymitywnie rzeźbionych kapitelach. Analogiczne słupy przyścienne wykorzystane zostały na zewnątrz jako lisice wzmacniające zrąb. Prezbiterium nakrywa strop płaski ze skośnymi płaszczyznami po bokach, w nawie głównej pozorne sklepienie zwierciadlane, w nawach bocznych stropy płaskie ukośne. Wejścia do zakrystii i nawy profilowane. Na zewnątrz kościół oszalowany, nakryty dachami dwuspadowymi z barokową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią nad nawą.

WYPOSAŻENIE I WYSTRÓJ WNĘTRZA. Polichromia figuralna i ornamentalna w tradycji późnobarokowej, malowana w 1873 r. przez Puszczyńskiego przedstawiająca sceny Narodzenia, Ukrzyżowania i Zmartwychwstania Chrystusa. Ołtarz główny rokokowy z 4. ćwierci XVIII w., z bramkami po bokach i rzeźbami dwóch Ojców Kościoła. W ołtarzu umieszczony łaskami słynąc obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem tzw. Zgórskiej, namalowany prawdopodobnie we Włoszech w 1. połowie XVII w., na zasuwie nowy obraz św. Mikołaja. Dwa ołtarze boczne, także rokokowe, z obrazami barokowymi śś. Antoniego i Jana Nepomucena w zwieńczeniach oraz nowymi rzeźbami Matki Boskiej z Lourdes po lewej i Najświętszym Sercem Pana Jezusa po prawej. Ołtarz w kaplicy zewnętrznej rokokowy z 4. ćwierci XVIII w. z obrazem Matki Boskiej Różańcowej z końca XVIII w. Chrzcielnica marmurowa, późnobarokowa z końca XVIII w. Ambona, prospekt organowy, konfesjonały, ławy rokokowe z 4. ćwierci XVIII w. Trzy krucyfiksy: 1. w tęczy, barokowy z 2. połowy XVII w.; 2-3. rokokowe z 4. ćwierci XVIII w. Organy 14-głosowe z przed 1846 r., kilka razy odnawiane.

DZWONNICA wolnostojąca, zbudowana w 2. połowie XIX w., powiększona w 1904 r. Murowana z trzema arkadami na zawieszenie dzwonów, które odlane zostały w 1959 r., jeden z nich nosi nazwę Mikołaj.

W sąsiedztwie kościoła stoi późnobarokowa, kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1715 r.

Tekst umieszczony 21.12.2006, aktualizowany 28.08.2021

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Rzepa J., Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
strona internetowa: http://www.parafiazgorsko.pl (dostęp 28.08.2021)

Zgórsko, kościół św. Mikołaja

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł