Biogramy

Tomasz Dolabella, malarz włoski działający w Polsce, urodził się ok. 1570 r. w Belluno, zmarł 27 I 1650 w Krakowie. Do Polski przybył w 1598 r. na zaproszenie króla Zygmunta III Wazy, polecony polskiemu władcy przez swego nauczyciela Paolo Vassilacchiego zw. Alliense. Był malarzem nadwornym Zygmunta III a po jego śmierci także Władysława IV Wazy. Malował też na zlecenie klasztorów i kościołów oraz zleceniodawców indywidualnych. Artysta był prekursorem prac wielkoformatowych na terenach Rzeczypospolitej a jego twórczość miała wielki wpływ na polskie malarstwo barokowe. Dolabella w czasie długiego życia pozostawił bardzo bogaty dorobek, idący w setki obrazów, nie zawsze najwyższej próby, co wynikało z pośpiechu i korzystania z pomocy uczniów (szczególnie od lat 30-tych XVII w.). Niestety większość prac uległa z czasem zniszczeniu lub rozproszeniu m.in. podczas potopu szwedzkiego w latach 1655-60, pożaru Wawelu w 1702 r. oraz w czasie wielkiego pożaru Krakowa w 1850 r. Twórczość malarza w pierwszym okresie cechowały żywe kolory, bogactwo kompozycyjne, doskonałe odwzorowanie detali oraz światłocień charakterystyczny dla malarstwa weneckiego. Z czasem nastąpiło dostosowanie do polskich gustów, co doprowadziło do zmatowienie kolorów i zaniku gry światłem. Pierwsze małżeństwo z Agnieszką, córką krakowskiego drukarza Andrzeja Piotrkowczyka przyspieszyło proces polonizacji artysty, jego drugą żoną była Jadwiga Łopacka z Krosna. Po śmierci pochowany został w krypcie kościoła dominikanów w Krakowie.

Wybrane prace Tomasza Dolabelli

- Kraków, Zamek Królewski na Wawelu, plafony na stropach m.in. Koronacja Zygmunta III i Wzięcie do niewoli arcyksięcia Maksymiliana, zniszczone w pożarze w 1702 r.
- Warszawa, Zamek Królewski, trzynaście plafonów na stropach m.in. Bitwa pod Chocimiem i Przyjęcie cara Wasyla Szujskiego w 1611 r. na zamku warszawskim,
- Kraków, kościół dominikanów, obrazy w kaplicy św. Jacka m.in. Święty Jacek nawracający pogan i Święty Jacek wypędzający diabła (1619-25)
- Kraków, klasztor dominikanów, cykl wielkich obrazów m.in.: Gody w Kanie Galilejskiej, Cudowne rozmnożenie chleba i ryb, Uczta u faryzeusza Szymona i Ostatnia Wieczerza
- Kraków, kościół NMP, malowidła w kaplicy Kaufmanów-Montelupich (około 1614)
- Warta, kościół bernardynów, obraz Święty Stanisław z Piotrawinem przed sądem królewskim (po 1616)
- Kraśnik, kościół kanoników regularnych, obrazy Msza dziękczynna, Sąd mistyczny, Procesja różańca (1626-27)
- Kraków–Bielany, kościół kamedułów, obrazy ze scenami z życia św. Władysława do kaplicy Królewskiej m.in. Śmierć św. Władysława (1632-33)
- Czerna, kościół karmelitów, obraz w ołtarzu głównym Anioł przynosi pokarm Eliaszowi
- Mielec, kościół św. Mateusza, obraz w ołtarzu głównym Chrystus Ukrzyżowany

Tekst umieszczony 06.03.2008, ostanio aktualizowany 21.10.2020

LITERATURA

Adamczewski J., Kraków od A do Z, Kraków 1992
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, Kraków 1978
Sztuka polska t. IV. Wczesny i dojrzały barok (XVII w.), wyd. Arkady, Warszawa 2013

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł