Biogramy

Jan Chrzciciel Falconi inaczej Giovanni Battista Falconi (XVII w.), sztukator włoski działający wraz z warsztatem w Małopolsce około 1625-1660. Był czołowym sztukatorem wczesnego baroku w Polsce. Największa liczba dzieł jego warsztatu powstała w orbicie mecenatu Stanisława Lubomirskiego. Warsztat pozostawał też na usługach dworu królewskiego oraz innych rodzin magnackich: Zamoyskich, Oświęcimów i Tyszkiewiczów. Fontana był też nadwornym sztukatorem kanclerza Jerzego Ossolińskiego. Stosował on manierystyczno-wczesnobarokowe motywe muszli, puttów, festonów owocowych i roślinnych, miękkich, zwijanych kartuszy. Tadeusz Dobrowolski pisał o jego pracach w kościele śś. Piotra i Pawła w Krakowie: "tworzące lekkie i pełne wdzięku całości, ruchliwe i malownicze w formie, a przy swoim bogactwie nie pozbawione umiaru". Wiązały się one w kompozycje zarówno dopełniające architektoniczną osnowę, jak i obramiające płyciny pod malowidła. Były to głównie dekoracje sklepień i kopuł kaplic, rzadziej ścian. Potwierdzone prace Falconiego i jego warsztatu to dekoracja kopuły kaplicy Oświęcimów przy kościele franciszkanów w Krośnie oraz prezbiterium kolegiaty w Klimontowie. Falconi był też zapewne autorem dekoracji gabinetów wieżowych w pałacach i zamkach w Baranowie, Nowym Wiśniczu i Łańcucie, w kaplicy zamkowej w Podhorcach, na sklepieniu refektarza klasztoru kamedułów w Rytwianach, dekoracja sklepienia apsydy w kościele śś. Piotra i Pawła w Krakowie?, kopuły kaplicy Przemienienia Pańskiego przy kolegiacie w Zamościu, w kaplicy Lubomirskich przy kościele w Niepołomicach, w kaplicy św. Krzyża przy kościele dominikanów w Lublinie, sklepienia kościoła pijarów w Rzeszowie. Przykładem zdobnictwa stiukowego o niezwykłej skali i wspaniałości był zachowany dziś szczątkowo, kościół karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu. Pod bezpośrednim wpływem sztuki Fontany powstały, często mu przypisywane, dekoracje kopuły kaplicy Wazów w katedrze wawelskiej i w kaplicach u kamedułów w podkrakowskich Bielanach.

Lista prac Jana Chrzciciela Falconiego i jego warsztatu

- Kraków, kościół śś. Piotra i Pawła, dekoracja sklepienia apsydy (po 1619)
- Krosno, kościół franciszkanów, dekoracja kaplicy Oświęcimów
- Zamość, katedra św. Tomasza, sklepienie kaplicy Przemienienia Pańskiego (1635)
- Klimontów, kościół św. Józefa, dekoracje w prezbiterium (1647)
- Lublin, kościół dominikanów, dekoracje w kaplicy św. Krzyża (1655-58)
- Rzeszów, kościół pijarów, sklepienia
- Niepołomice, kościół Dziesięciu Tysięcy Męczenników, dekoracje kaplicy Lubomirskich
- Rytwiany, klasztor kamedułów, sklepienie refektarza
- Podhorce, pałac Koniecpolskiego, dekoracja kaplicy
- Baranów Sandomierski, zamek Leszczyńskich, dekoracja gabinetu wieżowego
- Nowy Wiśnicz, zamek Lubomirskich, dekoracja gabinetu wieżowego
- Łańcut, zamek Lubomirskich i Potockich, dekoracja gabinetu wieżowego

Tekst umieszczony 29.06.2007, porawiony 22.05.2020

LITERATURA

Dobrowolski T., Sztuka Krakowa, Kraków 1978
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Sztuka polska T. 4. Wczesny i dojrzały barok (XVII w.), wyd. Arkady, Warszawa 2013

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł