Biogramy

Tomasz Fall, urodzony w 1860 r. w Iwli koło Dukli, zmarł w 1922 r. w Szczyrzycu. Polski organmistrz. Zawodu uczył się w szkole przemysłowej w Krośnie, którą ukończył w 1877 r. a następnie jako czeladnik u organmistrza Stanisława Janika w Krośnie. Następnie wyjechał do Lwowa by pracować i dalej kształcić się w znanej firmie Jana Śliwińskiego. W 1885 r. na zaproszenie cystersów przybył do Szczyrzyca, aby zbudować organy do kościoła klasztornego. Poznał tam swoją żonę Annę Biel, z którą ożenił się w 1887 r. i osiadł na stałe w Szczyrzycu. W 1895 r. ożenił się drugi raz z Heleną Szewczyk, również ze Szczyrzyca. Tam też otworzył własny zakład organmistrzowski, który szybko zdobył uznanie i liczne zamówienia. Instrumenty Falla odznaczały się starannym wykonaniem, dobrymi materiałami i pięknym dźwiękiem. W swoich pracach nie zrezygnował z tradycyjnej traktury mechanicznej na rzecz nowocześniejszych ale bardziej zawodnych systemów pneumatycznych. Pod względem stylowym organy Falla zaliczane są do fazy dojrzałego romantyzmu. Po śmierci syna Wiktora w 1915 r. na froncie I-wojny światowej działalność Tomasza Falla zaczęła powoli wygasać, zajmował się on już tylko remontowaniem i strojeniem organów. Po jego śmierci na gruźlicę zakład przejął zaufany współpracownik Bartłomiej Ziemiański. Wiele prac Tomasza Falla znajdują się dzisiaj w kościołach diecezji tarnowskiej. Organy wykonane przez zakład Tomasza Falla znajdują się też w wielu innych kościołach Małopolski m.in. w Cięcinie k. Żywca, w Krakowie u ss. bernardynek, Łapanowie i Morawicy.

Organy zbudowane i rekonstruowane przez Tomasza Falla na ternie diecezji tarnowskiej

- Bobowa, kościół Wszystkich Świętych, organy 11 głosowe (br)
- Bochnia, kościół św. Mikołaja, organy 20 głosowe, rekonstrukcja (1898)
- Borzęcin Dolny, kościół NMP Królowej Polski, organy 11 głosowe (1911), przeniesione w 1975 r. z kościoła św. Kazimierza w Nowym Sączu
- Brzeźnica koło Dębicy, kościół św. Jana Chrzciciela, organy 11 głosowe (1907)
- Góra św. Jana, kościół św. Jana Chrzciciela, organy 16 głosowe (1920)
- Grobla, kościół Imienia NMP, organy 13 głosowe (1909)
- Jazowsko, kościół Nawiedzenia NMP, organy 13 głosowe (1900)
- Jodłownik, kościół Narodzenia NMP, organy 6 głosowe (br)
- Kamionka Mała, kościół św. Katarzyny, organy 9 głosowe (1906), przeniesione w 1936 r. przeniesione z Brzezin koło Ropczyc
- Kanina, kościół św. Marii Magdaleny, organy 8 głosowe (1902)
- Krużlowa, kościół Narodzenia NMP, organy 10 głosowe (1895)
- Krzyżanowice, kościół św. Joachima, organy 9 głosowe (br)
- Lisia Góra, kościół św. Wojciecha, organy 15 głosowe (przełom XIX/XX w.)
- Łapczyca, kościół Narodzenia NMP, organy 9 głosowe (1892)
- Łącko, kościół św. Jana Chrzciciela, organy 15 głosowe (1902)
- Łukowica, kościół św. Andrzeja, organy 15 głosowe (1905)
- Mogilno, kościół św. Marcina, organy 6 głosowe (1897)
- Mystków, kościół św. Filipa i Jakuba, organy 14 głosowe (1894), przebudowane w 1964 r. przez Stanisława Aleksandra z Marcinkowic i w 2008 r. przez Mieczysława Ziemiańskiego ze Szczyrzyca
- Paleśnica, kościół św. Justyny, organy 11 głosowe (1904)
- Pisarzowa, kościół św. Jana Ewangelisty, organy 10 głosowe (1900)
- Podole, kościół św. Krzyża, organy 7 głosowe (1910)
- Poręba Spytkowska, kościół św. Bartłomieja, organy 10 głosowe (przełom XIX/XX w.)
- Ptaszkowa, kościół Najświętszego Imienia Maryi Panny. Organy 10 głosowe (1904)
- Siedliska, kościół św. Mikołaja, organy (1900)
- Skrzyszów, kościół św. Stanisława, organy 10 głosowe (1895)
- Stary Wiśnicz, kościół św. Wojciecha, organy 13 głosowe (1904)
- Szczawnica, kościół św. Wojciecha, organy 18 głosowe (1895)
- Szczyrzyc, kościół NMP Wniebowziętej, organy 18 głosowe (1892)
- Szyk, kościół śś. Barbary i Stanisława, organy 6 głosowe (1912)
- Uszew, kościół św. Floriana, organy 12 głosowe (1903)
- Uście Solne, kościół Nawrócenia św. Pawła, organy 14 głosowe (1904)
- Zakliczyn, kościół MB Anielskiej, organy 10 głosowe (1900 lub 1906)
- Zbyszyce, kościół św. Bartłomieja, organy 8 głosowe (1887), spłonęły w 2003 r.
- Żegocina, kościół św. Mikołaja, 11 głosowe (przełom XIX/XX w.)

Tekst umieszczony 18.01.2008

Materiały do tekstu zebrał Paweł Pasternak.

LITERATURA

Kubala Ernest, Organmistrz Tomasz Fall (1860-1920), Prace Specjalne Akademii Muzycznej, Gdańsk 1984 
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http://www.mikolaj.bochnia.pl/przewodnik/artysci/fall.html
Strona internetowa: http://www.organy.ntrnet.pl/fall.html

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł