Kościoły

Jastrzębia, kościół św. Bartłomieja

Lokalizacja: Jastrzębia, powiat Tarnów (49.785116, 20.898987)
Budowa: 1529, 1606-1609, 1909
Styl: drewniany

HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii w Jastrzębiej pochodzi z 1513 r., jednak datę jej powstania należy przesunąć na 2. połowę XIV w. W latach 1561-1591 kościół znajdował sie w rękach arian z pobliskich Lusławic. Obecny kościół zbudowany został w 1529 r. w tradycji gotyckiego budownictwa drewnianego. Został powiększony w latach 1606-1609 staraniem Stanisława Siemieńskiego, następnie w XVIII w. przy kościele postawiono wolnostojąca dzwonnicę. W 1909 r. kościół został znów powiększony poprzez przedłużenie nawy i połączenie jej z dzwonnicą. Rozbudowa ta doprowadziła do zatracenie pierwotnego gotyckiego charakteru budowli. W 1966 r. kościół został ponownie przekształcony według projektu architekta Zbigniewa Zjawina. Podczas tej przebudowy zróżnicowano wysokości kalenic i dostawiono nawy boczne.

ARCHITEKTURA. Pierwotnie gotycki, kilka razy przebudowany, zatracił swój pierwotny charakter. Drewniany o konstrukcji zrębowej, oszalowany. Złożony z prezbiterium zamkniętego trójbocznie z zakrystią od północy oraz dwuczłonowej nawy, z nowszą częścią trójnawową i przedsionkiem od południa przy części starszej. Prezbiterium i starszą część nawy nakrywa wspólny stromy dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę o barokowym kształcie. Nowszą część nawy nakrywają dachy dwuspadowe i pulpitowe, nad zakrystią dach mansardowy. Do korpusu przylega wieża wzniesiona w konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach z pozorną izbicą, nakryta barokowym hełmem baniastym z latarnią. Wnętrze nakryte jest stropami płaskimi, w starszej części z zaskrzynieniami. Belka tęczowa barokowa z XVIII w., posiada ozdobny wykrój. Późnogotycki detal ciesielski został w większości zniszczony podczas ostatniej rozbudowy kościoła.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia ornamentalna i figuralna wykonana, malowana przez Włodzimierza Kunza w 1969 r., z zachowaniem motywów figuralnych poprzedniej polichromii wykonanej przez Stanisława Gucwę w 1899 r. Ołtarz główny późnobarokowy z połowy XVIII w. z obrazami: Chrystusa Miłosiernego z XVII w. w polu środkowym, Przemienienia, datowanym na XVIII-XIX w. na zasuwie oraz oraz Opłakiwania Chrystusa z XVIII w. w zwieńczeniu. Dwa ołtarze boczne przy tęczy, analogiczne, późnobarokowe z połowy XVIII w. W lewym ołtarzu obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w., w sukienkach drewnianych z XVIII w., w ołtarzu prawym obraz św. Walentego z XVIII-XIX w., trzeci ołtarz boczny z fragmentami późnobarokowymi z połowy XVIII w. Chrzcielnica kamienna renesansowo-barokowa z XVII w. Kropielnica kamienna z XVII w. Ambona późnobarokowa z XVIII w. Organy 13-głosowe, wykonał w 1971 r. Mieczysław Gwóźdź z Nowego Sącza.

DZWONNICA wolnostojąca, zbudowana z kamienia, w formie potrójnej arkady, w której zawieszone są trzy dzwony: Maryja z 1977 r., Pocieszenie z 1978 r. i Bartłomiej z 1985, z których wszystkie powstały w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu.

W pobliżu kościoła znajduje się interesujący nagrobek Agnieszki ze Świderskich Dobrzyńskiej z połowy XIX w., z dwoma opłakującymi zmarłą postaciami oraz czaszkami podtrzymującymi trumnę.

Tekst umieszczony 10.04.2011
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja, opr. zb., Pruszków 2006
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.parafiajastrzebia.pl/

Jastrzębia, kościół św. Bartłomieja

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł