Kościoły

Dąbrowa Tarnowska - miasto powiatowe w województwie małopolskim.
HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii w Dąbrowie Tarnowskiej pochodzi z 1326 r. Natomiast w 1430 r. wzmiankowany jest  po raz pierwszy drewniany kościół parafialny. W 1612 r. na jego miejsce wzniesiono nowy, również drewniany kościół, który przetrwał do 4. ćw. XVIII w., kiedy to ustąpił miejsca obecnej świątyni. Obecny kościół zbudowany został po roku 1776 (zapewne ukończony przed 1780 r.) z fundacji Kajetana Potockiego, kanonika krakowskiego i parafian dąbrowskich. Być może jego budowniczym był Mathias Waidner. Konsekracji świątyni dokonał w 1824 r. bp tarnowski Grzegorz Ziegler.Wśród proboszczów parafii dąbrowskiej wymienić warto Feliksa Ligęzę, od 1555 r. arcybiskupa lwowskiego.
ARCHITEKTURA. Barokowy. Drewniany, konstrukcji zrębowej. Trójnawowy, bazylikowy, z parą kaplic w rodzaju transeptu i prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Przy prezbiterium od północy i południa zakrystia i skarbiec. Od zachodu, na szerokości nawy głównej nowsza kruchta z 2. poł. XIX w., po bokach naw bocznych niskie długie kruchty. W prezbiterium pozorne spłaszczone sklepienie kolebkowe, w nawach i transepcie stropy. Wnętrze podzielone pilastrami i gzymsowaniem. Nawa główna otwarta do bocznych arkadami filarowymi. Łuk tęczowy spłaszczony, z belką profilowaną, na której krucyfiks barokowy z XVIII w. Dachy pobite blachą. Prezbiterium i nawa główna nakryte dachem dwuspadowym o wspólnej kalenicy, z barokową wieżyczką na sygnaturkę, wieloboczną z latarnią, nawy boczne nakryte dachami pulpitowymi. Polichromia figuralna i ornamentalna z 2. poł. XIX w. utrzymana w tradycji późnego baroku. Na sklepieniu prezbiterium znajduje się scena Wniebowzięcia NMP, na ścianach postacie śś. Jana Chrzciciela, Michała Archanioła oraz Piotra i Pawła. Na stropie nawy głównej przedstawione są sceny Bożego Narodzenia oraz Przemienienia Pańskiego, zaś na ścianach naw bocznych widnieją postacie polskich świętych: Stanisława, Kingi, Stanisława Kostki, Jacka Odrowąża i Kazimierza. Na ścianie chóru namalowana jest św. Cecylia, a w ramionach transeptu Zmartwychwstania Pańskiego i Chrystusa z uczniami w Emaus
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny, rokokowy z 4 ćw. XVIII w. z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Tuchowskiej z w. XVIII., w sukienkach metalowych; w zwieńczeniu obraz św. Józefa. Cztery ołtarze boczne, rokokowe z 4 ćw. XVIII w., w jednym z nich późnobarokowy krucyfiks z XVIII w., w innych rzeźby Serca Pana Jezusa i Serca Matki Bożej oraz obraz św. Wojciecha. Ambona z rzeźbami ewangelistów na parapecie i konfesjonały są rokokowe z 4. ćw. XVIII w. Organy 11-głosowe, również rokokowe, z całkowicie wymienionym wnętrzem przez Bronisława Markiewicza z Tarnowa w 1900 r. Rzeźby: 1. Krucyfiks późnogotycki z końca XV w. umieszczony na belce tęczowej; 2. Posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem (w feretronie) z w. XV/XVI w.
DZWONNICA. Murowana, potynkowana, w kształcie potrójnej arkady na pomieszczenie dzwonów, wolno stojąca przy kościele z 1866 r. Na niej zawieszone trzy dzwony: Józef, Maria i Franciszek z 1974 r., wykonane w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu.

Tekst umieszczony 24.07.2004, ostatnio aktualizowany 04.02.2010
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Arkady 2013

LITERATURA

Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Dąbrowa Tarnowska, Dzieje miasta i regionu, oprac. zb. pod. red. F. Kiryka, Kraków 1974
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie,  z. 5, Powiat dąbrowski, Warszawa 1953
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Rzeszuto J., Dąbrowa Tarnowska, 2003

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł