Kościoły

Olszyny - miejscowość w powiecie tarnowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Olszynach  powstała w 1421 r. i została uposażona przez Dersława właściciela Olszyn. Erygował ją bp krakowski Zbigniew Oleśnicki w 1422 r. Obecny kościół zbudowany na miejscu wcześniejszego drewnianego w latach 1870-75. Przy budowie czynni byli majster Józef Szczepanik i cieśla Józef Świnarski. Konsekracji świątyni dokonał bp tarnowski Ignacy Łobos w 1890 r. W latach 1895-96 kościół został gruntownie odnowiony, przekształcono wtedy wieżę i wymieniono pokrycie dachowe.
ARCHITEKTURA. Eklektyczny, murowany z cegły i kamienia, otynkowany. Jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą, przy którym zakrystia zamknięta półkoliście. Przy nawie od zachodu wieża. Wnętrze nakryte sklepieniami: w prezbiterium, zakrystii i pod wieżą żaglastymi, w nawie pozornym kolebkowym z lunetami. Tęcza zamknięta półkoliście. Na zewnątrz korpus bez podziałów. Po bokach portalu głównego dwa filary przyścienne, na których kamienne posągi Chrystusa i N.P. Maryi. Przy prezbiterium otwarta kaplica ogrójcowa. Kościół nakryty dachami dwuspadowymi, nad nawą wieżyczka na sygnaturkę o barokowej formie. Wieża kwadratowa, trójkondygnacjowa z przedsionkiem w przyziemiu, objęta bryłą korpusu. Ozdobiona lizenami, gzymsami i fryzami arkadkowymi oraz nakryta kopułą baniastą z latarnią na ośmiobocznej podstawie. Polichromia figuralna wykonana w latach 1955-57 przez malarzy Witolda Domasiewicza, Jerzego Nowosielskiego i Jana Przełomca.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA Ołtarz główny o cechach neoromańskich i neobarokowych z 1879 r., z pochodzącymi z Winnego ołtarza rzeźbami śś.: Kazimierza Królewicza, Ambrożego, Mikołaja i Władysława, barokowymi z XVIII w. W polu głównym obraz MB Częstochowskiej z 1994 r., który zastąpił stary obraz z końca XIX w., na zasuwie obraz św. Stanisława bpa z końca XIX w. Dwa ołtarze boczne przy tęczy klasycystyczno-neobarokowe, wykonane przez Ludwika Sikorskiego; 1. lewy z 1885 r., z rzeźbą Serca Pana Jezusa i nowym obrazem św. Teresy malowanym przez Adolfa Hyłę; 2. prawy z 1881 r., z obrazem św. Jana Chrzciciela, malowanym w 1881 r. przez Bronisława Abramowicza oraz rzeźbą MB Różańcowej, (w zwieńczeniu obrazem papieża Jana XXIII malowanym przez Adolfa Hyłę?). Ołtarz boczny w nawie rokokowo-klasycystyczny z początku XIX w., w nim obraz św. Anny z N.P. Marią z XIX/XX w. Chrzcielnica gotycka, kamienna z 1503 r., w kształcie ośmiobocznego kielicha z dekoracją maswerkową, nodusem w kształcie grubej liny z nawleczonymi na nią tarczami herbowymi oraz podstawie pokrytej motywem rybiej łuski. Ambona neobarokowa z XIX w. Organy 11-głosowe, późnobarokowe z XVIII w., kilkakrotnie przerabiane, ostatnio w 1958 r. Krucyfiksy: 1. późnogotycki z końca XV w.; 2. barokowy z XVIII w. Pod kaplicą ogrojcową krypta grobowa rodziny Jordanów.
W kościele tym do końca XIX w. znajdowała się późnogotycka rzeźba św. Anny Samotrzeć z lat 1480-90, wykonana przez Wita Stwosza, przekazana następnie do Muzeum Dicezjalnego w Tarnowie skąd zagrabili ją Niemcy w czasie II wojny światowej.

Tekst umieszczony 21.01.2004

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie,  z. 3, Powiat brzeski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł