Kościoły

Grywałd, miejscowość w powiecie nowotarskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Grywałdzie powstała przed 1350 r. o czym zaświadcza dokument potwierdzający płacenie przez nią świętopietrza w latach 1350-55. W 1529 r. parafia w Grywałdzie została zniesiona a jej obszar włączono do parafii w Krościenku. Dopiero w 1914 r. biskup tarnowski Leon Wałęga utworzył w Grywałdzie niezależną ekspozyturę a następnie w 1925 r. odnowił parafię. Obecny kościół został zbudowany w 2. połowie XV w., zapewne na miejscu starszego. Przed rokiem 1616 r. kościół został przebudowany, wzniesiono wtedy m.in. wieżę i soboty. W 1845 r. powiększono zakrystię ku wschodowi. Na początku XX w. planowano rozbudowę kościoła przez przedłużenie prezbiterium i dobudowę kaplic bocznych. Na szczęście planów tych nie zrealizowano.
ARCHITEKTURA. Jest to kościół gotycki, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, szalowany i częściowo pobity gontem, z dachami pokrytymi gontem. Złożony z kwadratowej nawy i prezbiterium zamkniętego ścianą prostą, przy którym od północy na całej długości dostawiona zakrystia. Przy nawie od zachodu dostawiona wieża a od południa kruchta. Wieżę i nawę od północy otaczają oszalowane soboty. Prezbiterium i nawa nakryte są oddzielnymi dachami dwuspadowymi z wieżyczką na sygnaturkę nad nawą. Wieża kwadratowa o pochyłych ścianach, z nadwieszaną izbicą i nakryta dachem namiotowym. W wejściu od południa zachował się ostrołukowy portal. Wewnątrz kościół nakryty jest stropami płaskimi. Wnętrze zdobi polichromia figuralna i ornamentalna wykonana w 1618 r. W prezbiterium strop zdobią malowane kasetony z rozetami, na ścianach scena Ukrzyżowania oraz śś. Piotr i Paweł, czterej ewangeliści, śś. Michał Archanioł i Barbara. W nawie na ścianach sceny Męki Pańskiej, zaś na parapecie chóru muzycznego dekoracja roślinna, Matka Boża i św. Józef.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA.W ołtarzu głównym znajduje sie malowany późnogotycki tryptyk z XVI w., z obrazem św. Marcina w polu środkowym oraz obrazami śś. Stanisława, Anny Samotrzeć, Jerzego i Barbary na awersach skrzydeł i śś. Doroty i Katarzyny na rewersach. W zwieńczeniu obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem na półksiężycu w Mandorli. Dwa ołtarze boczne manierystyczne z 1. połowy XVII w. W lewym współczesny obraz Świętej Trójcy, zaś w prawym posąg Serca Pana Jezusa i dwa skrzydła z postaciami śś. Katarzyny i Doroty z 1640 r., w zwieńczeniu obraz Wniebowzięcia NMP. Rzeźba Matki Bożej Różańcowej z XVI/XVII w. zawieszona na południowej ścianie nawy. Dwa dzwony: 1. Antoni; 2. Matka Boska, oba odlane w 1964 r.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.grywald.diecezja.tarnow.pl/ dostęp 30.10.2014

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł