Kościoły

Szalowa, kościół św. Michała Archanioła

Lokalizacja: Szalowa, powiat Gorlice (49.682237, 21.022121)
Budowa: 1739-1756
Styl:  barok

HISTORIA. Parafia w Szalowej powstała przed 1357 r. Poprzedni, również drewniany kościół w latach 1575-95 znajdował się w rękach protestantów. W końcu XVI w. pochowano tu arianina Serafina Szalowskiego. Obecny kościół zbudowany został w latach 1739-1756 z fundacji Krzysztofa Jordana, właściciela wsi i ks. Wojciecha Stefanowskiego. W 1808 r. odnowiono prezbiterium staraniem ks. Sebastiana Proszowskiego. Kościół był też odnawiany w latach 1911 i 1952-54.

ARCHITEKTURA. Barokowy, drewniany o konstrukcji zrębowej, pobity gontem, kryty blachą. Trójnawowy w układzie bazylikowym, z prezbiterium o równej szerokości z nawą główną, zamkniętym trójbocznie, z przybudówkami zakrystyjnymi po bokach. Przy fasadzie od frontu dostawione są trzy kruchty. Szeroka fasada zwieńczona jest w części środkowej trójkątnym szczytem ozdobionym rzeźbą św. Michała Archanioła walczącego z szatanem z XVIII w. i ujęta po bokach baniastymi hełmami wież, które nadbudowane zostały nad nawami bocznymi. Nad nawą główną dach dwuspadowy o wspólnej kalenicy z wieżyczką na sygnaturkę, nad nawami bocznymi dachy pulpitowe. Nawa główna i prezbiterium nakryte są pozornym sklepieniem kolebkowym, zaś nawy boczne nakryte są stropami płaskimi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych arkadami o falistym wykroju, wspartymi na przekątnie ustawionych słupach o formie pilastrów z cokołami i głowicami. Podobny wykrój posiada otwór tęczy, w którym umieszczona jest Grupa Ukrzyżowania z XVIII w. Także poszczególne przęsła naw bocznych wydzielone są arkadami o falistym wykroju. Chór muzyczny o parapecie wklęsło-wypukłym, ozdobiony dekoracją z lambrekinem. Dwa portale ujęte są parami kolumn i pilastrów, oraz zwieńczone przerwanymi przyczółkami.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest bogate, jednolite, składa się na nie polichromia, wystrój rzeźbiarski oraz sprzęty. Polichromia rokokowa z poł. XVIII w., iluzjonistyczna i figuralna, później uzupełniana i odnawiana. Ołtarz główny i sześć bocznych późnobarokowych z dekoracją rokokową z poł. XVIII w. Ołtarz główny z bramkami oraz obrazami z XVIII w.: NMP Niepokalanie Poczętej oraz dwoma św. Trójcy. Ołtarze boczne: 1. z  otoczonym kultem obrazem św. Jana Kantego z około 1640 r., z sukienką z 1796 r., malowaną przez Jana Dunina, oraz obrazem św. Anny Samotrzeć z XVI w. w zwieńczeniu; 2. z obrazami śś. Barbary i Stanisława z XVIII w. oraz św. Mikołaja w zwieńczeniu z XVI w.; 3. z obrazami śś. Jana Nepomucena, Wojciecha i MB z Dzieciątkiem, wszystkie z XVIII w.; 4. z obrazem św. Rodziny z 1758 r., Pokłonu Trzech Królów oraz św. Teresy z XVIII -XIX w.; 5. z obrazem św. Antoniego z XVIII w.; 6. z obrazem św. Tekli z XVIII w. Chrzcielnica z czarnego marmuru, barokowa z XVII lub XVIII w. Ambona rokokowa o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej, połączona schodami z galeryjką kolatorską z połowy XVIII w. Trzy konfesjonały rokokowe z połowy XVIII w. Ławy polichromowane, rokokowe z XVIII w. Liczne obrazy: 1. Veraicon z XVII w.; 2. Głowa Chrystusa z tłem z blachy srebrnej, trybowanej z XVII w.; 3-13. z XVIII w. MB z Dzieciątkiem i św. Józef, analogiczne; MB z Dzieciątkiem w sukience srebrnej; św. Hieronim; św. Erazm; św. Stanisław; św. Wawrzyniec; św. Kazimierz; MB z Dzieciątkiem; Komunia św. Stanisława Kostki; św. Jan Nepomucen; 14. Wszyscy Święci z XVIII/XIX w.; 15. Chrystus u słupa z XIX w. Organy 12-głosowe wykonał w 1933 r. organmistrz z Warszawy Zygmunt Kamiński.

Tekst umieszczony 19.07.2008
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Łoziński J., Pomniki sztuki w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http://szlak.wrotamalopolski.pl/

Szalowa, kościół św. Michała Archanioła

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł