Kościoły
Łukowica, kościół św. Andrzeja
Marek SztorcŁukowica, miejscowość w powiecie limanowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Łukowicy powstała prawdopodobnie w 2. połowie XIII w. a pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1325 r. Obecny kościół zbudowany został w latach 1693-97 z fundacji Hieronima Sędzimira na miejscu wcześniejszego kościoła gotyckiego. Nie można jednak wykluczyć, że doszło wtedy do odnowienia i powiększenia gotyckiej świątyni. Taką właśnie tezę wysunął autor tekstu na stronie parafii w Łukowicy. Przed 1720 r. do nawy dostawiona została wieża. W XIX i XX w. kościół był kilka razy odnawiany.
ARCHITEKTURA. Kościół drewniany o cechach barokowych, wzniesiony w konstrukcji zrębowej. Złożony z prostokątnej wydłużonej nawy, węższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie z symetrycznymi przybudówkami po jego bokach, również zamkniętymi trójbocznie, mieszczącymi zakrystię i kaplicę. Na zamknięciu prezbiterium Ogrójec, z rzeźbami i malowidłami ludowymi z XVIII-XIX w. Przy nawie od południa niewielka kruchta, zaś od zachodu kwadratowa wieża wniesiona w konstrukcji słupowej o ścianach zwężających się ku górze, z zaakcentowaną szalunkiem izbicą. Wieżę nakrywa baniasty hełm z latarnią. Nad nawą i prezbiterium wspólny dach dwuspadowy o jednej kalenicy z barokową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Nad przybudówkami przy prezbiterium niskie dachy namiotowe z baniastymi kopułkami. Wnętrza nakryte są pozornymi sklepieniami kolebkowymi, w nawie z płaskimi odcinkami stropowymi po bokach. Polichromia ornamentalna i figuralna została wykonana w 1878 r. przez nieznanego artystę. Na sklepieniu prezbiterium widnieje scena Chrystusa w Emaus, zaś na sklepieniu nawy przedstawiona jest scena Koronacji Matki Bożej. Na ścianach bocznych znajdują się postacie czterech ewangelistów, scena Bożego Narodzenia oraz Chrystus Dobry Pasterz, którego postać jest pozostałością starszej barokowej polichromii z XVII lub XVIII w.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny barokowy z XVII w., z bramkami i ustawionymi na nich posągami. W polu środkowym umieszczony jest późnogotycki obraz Świętej Rodziny z około 1520 r., będący pozostałością tryptyku. Na zasuwie znajduje się obraz św. Andrzeja z połowy XIX w. W zwieńczeniu ołtarza umieszczona jest rzeźbiona Trójca Święta. Dwa ołtarze boczne w nawie, późnobarokowe z XVIII w. W lewym ołtarzu obraz św. Teresy od Dzieciątka Jezus, zaś w prawym obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ołtarz w kaplicy późnobarokowy z XVIII w. z obrazem św. Michała Archanioła z XVIII w. Ambona barokowa z XVIII w. z obrazami ewangelistów na parapecie. Chrzcielnica kamienna z 1693 r. Krucyfiks barokowy w tęczy z XVIII w. Obraz św. Mikołaja z XVII w. w zakrystii. Organy 15-głosowe wykonane przez Tomasza Falla, organmistrza ze Szczyrzyca w 1905 r.
DZWONNICA wolnostojąca, wzniesiona w 1953 r. w miejscu poprzedniej. Drewniana, kwadratowa, nakryta dachem namiotowym. Zawieszone są w niej dwa dzwony odlane w 1962 r. na pamiątkę II Soboru Watykańskiego przez Franciszka Drożdża: Stefan (600 kg) i Jan (450 kg).
LITERATURA
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 7, Powiat limanowski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Parafie ziemi limanowskiej, opr. zb., Proszówki 2009
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J., Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.parafia.lukowica.org