Kościoły

Lokalizacja: Dębica, Księdza Jerzego Popiełuszki 9 (50.052999, 21.413831)
Budowa: XV w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Parafia w Dębicy powstała przypuszczalnie w 2. poł. XIII w. z fundacji rycerskiej (Gryfitów?), pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1326 r. Obecny kościół zbudowany został w XV w., z tamtego okresu zachowało się prezbiterium. Był on następnie rozbudowywany i przebudowany w latach 1558-1650 i 1705-1721. Następnie był odnawiany po pożarze w końcu XIX w., kiedy wzniesiono wieżę oraz w 1945 r. po zniszczeniach wojennych z 1944 r.

ARCHITEKTURA. Gotycki o częściowo zatartych cechach stylowych oraz neogotycki. Murowany z cegły z użyciem kamienia do detali architektonicznych, otynkowany. Jednonawowy, czteroprzęsłowy z prezbiterium dwuprzesłowym zamkniętym trójbocznie, przy którym zakrystia. Przy nawie od północy kaplica, od południa kruchta a od zachodu wieża z przedsionkiem w przyziemiu. W prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami, w zakrystii i pod wieżą krzyżowe. W pozostałych pomieszczeniach stropy płaskie. Tęcza zamknięta półkoliście. Na zewnątrz kościół opięty przyporami. Dachy dwuspadowe, kryte blachą z wieżyczką na sygnaturkę nad nawą. Wieża o ściętych narożach, z najwyższą kondygnacja nadwieszoną na arkadach, w zwieńczeniu tarcze zegarowe, szczyciki schodkowe i wysmukła iglica z korona. Portal zachodni neogotycki, ostrołukowy, z uskokowym obramieniem.

WYSTÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia wnętrza ornamentalna i figuralna, malowana przez Zygmunta Milli w 1934 r. Kilka witraży wykonanych w Krakowskim Zakladzie Witrażów S.G. Żeleńskiego w 1931 r., kilka z nich projektowała Zofia Leśniakówna: Matka Boża Zawadzka, św. Katarzyna, św. Józef z Dzieciątkiem, św. Jadwiga Śląska, bł. Andrzej Bobola i Serce Jezusa. Ołtarz główny późnobarokowy z 1. poł. XVIII w., w jego polu środkowym rzeźbiona grupa Ukrzyżowania a na zasuwie obraz św. Jadwigi Śląskiej zapewne z XVIII/XIX w. Ołtarze boczne: 1. lewy przy tęczy późnobarokowy XVIII w., w nim obraz św. Anny Samotrzeć z XVII/XVIII w. a w zwieńczeniu św. Heleny, współczesny ołtarzowi; 2. prawy przy tęczy neobarokowy z fragmentami z XVIII w., w nim nowszy obraz Ogrojca oraz na zasuwie św. Katarzyny i w zwieńczeniu św. Antoniego z XVIII w; 3. pierwszy przy ścianie północnej późnobarokowy z XVIII w., w nim obraz św. Józefa, barokowy z XVIII w., na zasuwie obraz Św. Trójcy a w zwieńczeniu św. Pawła, współczesny ołtarzowi; 4. drugi przy ścianie północnej w nawie, późnobarokowy z XVIII w., w nim obraz MB Częstochowskiej z 2. poł. XIX w. i w zwień­czeniu MB Różańcowej z XVIII w.; 5. w kaplicy rokokowy z końca XVIII w., w nim obraz MB Różańcowej i w zwieńczeniu św. Alfonsa, oba zapewne z XVlll/XIX w. Chrzcielnica rokokowa z 2. poł. XVIII w. Ambona rokokowa z 2. poł. XVIII w. Prospekt organowy późnobarokowy z około połowy XVIII w., na nim organy 19-głosowe wykonane w 1971 r. przez Józefa Cynara z Wrocławia. Obrazy: 1. MB Częstochowska z 2. poł. XVII w.; 2. Chrystus w Ogrojcu, malowany na kamieniu przez Chrystiana Gori we Florencji w 1770 r.; 3. MB Nieustającej Pomocy, malował Giovanni Burkhardt w1903 r. Krucyfiks z XVIII/XIX w. Fragmenty renesansowego epitafium Stanisława Trzecieskiego z 1570 r., wykorzystane w pomniku z 1898 r. W przedsionku do zakrystii stare drzwi okute, zapewne z XVI-XVII w. Kilka rzeźb barokowych i ludowych, uszkodzonych.

DZWONNICA wolnostojąca, zbudowana na początku XX w. Murowana, otynkowana, w kształcie arkady na zawieszenie dzwonów. Dzwony: 1. Bartłomiej, gotycki z 1423 r.; 2. Eugeniusz, odlany w Odlewnia dzwonów Schwabe w Białej w 1921 r.; 3. Jadwiga, odlany w 1951 r. w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu.

Tekst umieszczony 30.05.3004

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa; http://cvp.baza-witrazy.uj.edu.pl (dostęp 23.02.2021)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł