Kościoły

Mielec, kościół św. Mateusza

Lokalizacja: Mielec, bł. Romana Sitki (50.284832, 21.4210262)
Budowa: 1671 - 1721, 1795
Styl: barok, późny barok

HISTORIA. Parafa w Mielcu została ufundowana w 2. poł. XIV w. przez właścicieli miasta, Mieleckich. W latach 1774-75 proboszczem był tutaj ks. Hugo Kołłątaj. Pierwotny drewniany kościół zbudowany został przed 1470 r. i następnie zastąpiony w 1526 r. budowlą murowaną. Obecny kościół zbudowany został w latach 1678-1721 z fundacji Ossolińskich, z wykorzystaniem być może murów poprzedniego kościoła. W 1795 r. dobudowana została wieża. Konsekracji kościoła dokonał w 1762 r. sufragan przemyski bp Hieronim Wielogłowski.

ARCHITEKTURA. Barokowy, murowany z cegły, otynkowany. Jednonawowy z dwiema symetrycznymi kaplicami o charakterze transeptu oraz z prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. Przy nawie od południa kruchta a od zachodu kwadratowa wieża, dwukondygnacjowa o zaokrąglonych narożnikach i ścianach rozczłonkowanych pilastrami, nakryta hełmem łamanym, kopulastym. Przy prezbiterium od północy zakrystia ze skarbczykiem na piętrze. Na zewnątrz ściany o podziałach pilastrowych i ramowych. Nad nawą i prezbiterium dachy dwuspadowe, nad kaplicami kopuły z latarniami, nad nawą wieżyczka na sygnaturkę o barokowej formie. Ściany wewnątrz o podziałach pilastrowych. Prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowym, nawa kolebkowym z lunetami, z dekoracją z listew stiukowych tworzących pola o urozmaiconym wykroju. W kaplicach sklepienia kopulaste, założone na ośmioboku, pod wieżą sklepienie kolebkowe z lunetami. W zakrystii sklepienie kolebkowo-krzyżowe, renesansowe. Pod wieżą portal barokowy z 2. poł XVII w., marmurowy, uszaty, z herbem Topór Ossolińskich w nadprożu.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Bogate, w większości rokokowe z lat 1757-1797. Ołtarz główny z barokowym obrazem Ukrzyżowania z XVII w. przypisywanym Tomaszowi Dolabelli oraz z rzeźbami MB Bolesnej, św. Jana Ewangelisty i śś. Piotra i Pawła. Dwa ołtarze boczne przy tęczy, rokokowe, pochodzące według tradycji z dawnego kościoła Trynitarzy w Mielcu; w nich obrazy późnobarokowe 2. poł. XVIII w.: MB Pocieszenia w sukience rokokowej, NMP Niepokalanie Poczęta i św. Mateusz. Dwa ołtarze w kaplicach późnobarokowe 1. poł. XVIII w.; z nich jeden z płaskorzeźbionymi Tajemnicami Różańca i współczesnymi obrazami: MB Różańcowej ze śś. Dominikiem i Katarzyną Sieneńską oraz Wniebowzięcia NMP w zwieńczeniu. Chrzcielnica marmurowa późnobarokowa XVIII w. Ambona rokokowa 2. poł. XVIII w. Dwa konfesjonały oraz ławy rokokowe 2. poł. XVIII w. Prospekt organowy, rokokowy 2. poł. XVIII w., organy 16-głosowe z 1797 r., przebudowane w 2. poł. XX w. Epitafia: 1. Jana Mieleckiego (zm. 1561) marszałka wielkiego koronnego, kamienne z herbem Gryf; 2. Józefa Małachowskiego (zm. 1795), kamienne z herbem Nalęcz; 3. Michała Ossolińskiego, kasztelana czechowskiego, kamienne z herbem Topór, z 1806 r. Trzy dzwony: św. Józef, odlany w 1921 r. w firmie Schwabe w Bielsko-Białej; dwa pozostałe: Królowa Polski i św. Mateusz, odlane w 1966 r. w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu.

Tekst umieszczony 16.03.2007, ostatnio aktualizowany 14.12.2021

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Stron internetowa: https://www.bazylikamielec.pl (dostęp 14.12.2021)

Mielec, kościół św. Mateusza

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł