Kościoły

Gwoździec - miejscowość w powiecie tarnowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii w Gwoźdźcu pochodzi z 1326 r., ale jej powstanie można przesunąć na początek XIV w. W XVI w. tutejszy proboszcz był zwolennikiem reformacji i opiekę duszpasterską nad katolikami z Gwoźdźca przejęli prepozyci kolegiaty w Wojniczu. Wznowienie działalności parafii nastąpiło dopiero w 1784 r. Do 1914 r. we wsi znajdował się drewniany kościół z 1546 r., który został rozebrany po wzniesieniu murowanego kościoła. Obecny kościół zbudowany został w latach 1910-13 według projektu architekta Adolfa Zajączkowskiego. Jego konsekracji dokonał w 1925 r. biskup Edward Komar, sufragan tarnowski.
ARCHITEKTURA. Neogotycki, zbudowany z cegły, z użyciem kamienia. Jednonawowy z węższym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie, po bokach którego dwie przybudówki zakrystyjne. Od frontu wieża wtopiona w korpus, nakryta ostrosłupowym hełmem. Na zewnątrz kościół opięty uskokowymi przyporami. Elewacja frontowa rozczłonkowana uskokowymi przyporami i ujęta szczytami ze sterczynami, oraz z ostrołukowym portalem w przyziemiu części środkowej i ostrołukowymi oknami z maswerkami. Nad nawą i prezbiterium dachy dwuspadowe, rozdzielone uskokowym szczytem ze sterczynami, z kolei nad przybudówkami dachy pulpitowe. Nad nawą wieżyczka na sygnaturkę, wieloboczna z latarnią i iglicą. Wnętrze nakryte sklepieniami gwiaździstymi, spływającymi w nawie na wieloboczne filary ścienne, zaś w prezbiterium na nadwieszane, maswerkowe służki.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny neogotycki wykonany przez Kazimierza Cieślę w 1935 r., w polu środkowym rzeźba Chrystusa z rzeźbami N. P. Maryi i św. Józefa po bokach. W górnej kondygnacji figury śś. Barbary i Kingi. Trzy ołtarze boczne przeniesione z dawnego kościoła. Pierwszy ustawiony na lewo przy tęczy, późnorenesansowy z początku XVII w., z obrazem MB z Dzieciątkiem z 1634 r. w polu środkowym oraz obrazem św. Józefa z XVII w. w górnej kondygnacji. Drugi ołtarz ustawiony na prawo przy tęczy, późnorenesansowy z początku XVII w., z obrazem św. Rodziny z XVII/XVIII w., później przemalowanym, w części środkowej oraz obrazem św. Michała Archanioła z XVII w. w górnej kondygnacji; Trzeci ołtarz ustawiony w nawie, niejednolity, zestawiony z różnych części: retabulum z 2. poł. XVIII w. z obrazem św. Barbary z XVII w. w polu środkowym i późnogotyckimi rzeźbami świętych niewiast z 2. poł. XVI w., w zwieńczeniu rzeźba anioła. Dolne partie retabulum pochodzą z innego ołtarza, znajdują się na nim cztery płaskorzeźby ewangelistów w obramieniach okuciowych, późnorenesansowe z 2. poł. XVI w. Antepedium barokowe z XVIII w., z malowanym Barankiem Eucharystycznym. Chrzcielnica późnogotycka, kamienna ozdobiona dekoracją maswerkową z częściowo zatartymi herbami m.in. Strzemię oraz datą 1526, nakryta pokrywą drewnianą, barokową z XVIII w., z rzeźbioną grupą Chrztu w Jordanie. Ambona neogotycka wykonana przez Kazimierza Cieślę w 1917 r.,konfesjonał neogotycki wykonany przez tego samego snycerza w 1918 r. Ławy neogotyckie wykonane przez Bolesława Cieślę w 1943 r. Obrazy: 1. Zaślubiny Mistyczne św. Katarzyny Aleksandryjskiej z XVIII w., pochodzący z dawnego ołtarza głównego; 2-5. Ewangeliści z XVIII w; 6-9. Ojcowie Kościoła także z XVIII w. Trzy krucyfiksy barokowe z XVII-XVIII w. Dwa dzwony z XVII w., starszy odlany w 1640 r. przez Jakuba Erlicha, drugi z 1685 r.

Tekst umieszczony 18.11.2010

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł