Kościoły

Limanowa, miasto powiatowe w województwie małopolskim.
HISTORIA. Parafia w Limanowej powstała około 1513 r. z fundacji Achacego Jordana, który był też fundatorem pierwszego drewnianego kościoła, konsekrowanego w 1558 r. przez biskupa Andrzeja z Pilzna, sufragana krakowskiego. Parafią w Limanowej aż do powstania diecezji tarnowskiej opiekowali się kanonicy regularni od św. Augustyna, zwani popularnie "Markami". Pierwszy kościół spłonął w czasie pożaru, który dotknął Limanową w 1769 r. Na jego miejscu w latach 1776-91 zbudowano barokowy drewniany kościół, który przetrwał do 1910 r., kiedy to został rozebrany abu ustąpić miejsca nowej murowanej świątyni. Projekt obecnej świątyni został wyłoniony na drodze konkursu w 1908 r. a jego zwycięzcą został warszawski architekt Zdzisław Mączeński. Po wprowadzeniu niewielkich zmian do projektu rozpoczęła się budowa kościoła, która prowadzona była w latach 1910-1918 pod kierunkim budowniczego Jana Śmierciaka. Konsekracji kościoła dokonał w 1921 r. biskup tarnowski Leon Wałęga. W 1991 r. kościół w Limanowej został podniesiony przez papieża Jana Pawła IIdo godności bazyliki mniejszej.
ARCHITEKTURA. Kościół wzniesiony w stylu secesji z bogatym detalem architektonicznym i figuralnym. Złożony z trójnawowego korpusu halowego oraz węższego prezbiterium, zamkniętego półkoliście. Przy prezbiterium dostawione są przybudówki zakrystyjne, zaś do korpusu po bokach przylegają dwie kaplice, wnęki ołtarzowe i wysoka wieża z boku fasady frontowej. Elewacje zewnętrzne korpusu nawowego przeprute są wielkimi, trójdzielnymi oknami, zamkniętymi łukiem odcinkowym. Wieża o ścianach pochyłych, zwężających się ku górze, nakryta jest baniastym hełmem z latarnią o barokowej formie. Prezbiterium nakryte jst dachem łamanym o zaokrąglonej połaci nad zamknięciem. Nad korpsusem nawowym wznosi się stromy dach dwuspadowy z neobarokową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Kaplice boczne nakryte są dachami w kształcie kopuł z latarniami a wnęki ołtarzowe nakryte są dachami jednospadowymi. Wnętrze nakryte jest sklepieniami gwiaździsymi wspartymi na filarach o kolistym przekroju. Kaplice boczne połączone są z nawami korpusu półkolistymi arkadami, podobnie zamknięta jest arkada tęczowa. W zakończeniach naw bocznych mieszczą się płytkie kaplice otwarte półkoliście w formie konch. Polichromię sklepień wykonał Adam Miksz. Witraże w kaplicy Najświetszego Serca Pana Jezusa zaprojktował Józef Mehoffer, witraże w prezbiterium są autorstwa Konrada Krzyżanowskiego i przedstawiają śś. Jana z Mathy i św. Kazimierza, zaś witraże w prawej nawie projektował Wincenty Gawron.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny z około 1920 r. projektowany przez Zdzisława Mączeńskiego, w 1965 r. przekształcony według projektu Zbigniewa Wzorka. W polu środkowym ołtarza umieszczona jest rzeźbiona Pieta (Matka Boża Bolesna), późnogotycka z XIV w., według tradycji pochodząca z Węgier. Na zasuwie znajdują się obrazy Ukrzyżowania oraz Koronacji NMP, ten drugi malowany około 1965 r. przez Marię Ritter. Malarka ta jest też autorką umieszczonego w zwieńczeniu ołtarza niewielkiego obrazu Proroctwo Symeona. Po bokach ołtarza ustawione są późnobarokowe figury Matki Bożej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty, pochodzące z belki tęczowej poprzedniego kościoła. Ołtarze boczne z cyklami płaskorzeźb wykonanych z masy betonowej przez Wojciecha Durka. Chrzcielnica późnogotycka, drewniana z 1527 r. Ambona neobarokowa, wykonana przez Władysława Druciaka. Konfesjonały wykonane około 1920 r. według projektu Zdzisława Mączeńskiego. Droga krzyżowa została wykonana w 1924 r. przez Wojciecha Durka. Organy 50-głosowe zostały wykonane w 1930 r. przez Dominika Biernackiego z Włocławka. Sześć dzwonów, z których najstarsza jest sygnaturka, odlana w 1768 r. przez Gasparusa Kramnitza w Circiano, pozostałe pięć dzwonów powstało w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu, z nich cztery w 1950 r. i jeden w 1986 r.
Na zewnątrz przy północnej ścianie kościoła znajduje się grób biskupa Piotra Bednarczyka (zm. 2001).

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Parafie ziemi limanowskiej, opr. zb., Proszówki 2009
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.bazylika-limanowa.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł