Biogramy
Śliwiński Jan
Marek SztorcJan Śliwiński (ur. 19 lutego 1844 w Pistyniu, zm. 29 stycznia 1903 we Lwowie), polski organmistrz. W młodości walczył w postaniu styczniowym. Po nabyciu podstaw wykształcenia w kraju wyjechał do Paryża, gdzie przez 10 lat pracował u Aristide'a Cavaille-Colla, przez wielu uważanego za najwybitniejszego organmistrza wszechczasów. Tam też, w miejscowości Le Vigan, zbudował swoje pierwsze organy. Po zakończonej praktyce we Francji odbył podróż po Anglii i Niemczech w celu zapoznania się z tamtejszą sztuką organmistrzowską. Następnie wrócił do Polski, gdzie w 1876 r. otworzył własną fabrykę organów we Lwowie przy ul. Kopernika 16. Zakład ten szybko zdobył renomę na ziemiach polskich i w krajach ościennych, o czym świadczy fakt, że organy Śliwińskiego trafiły do miast tak odległych od Lwowa, jak Tbilisi i Kiszyniów. Śliwiński czynny był szczególnie w rodzinnym Lwowie, gdzie wykonał organy dla filharmonii (32-głosowe - największe w dziejach firmy), konserwatorium, teatru oraz kościołów: Matki Bożej Śnieżnej, św. Kazimierza i św. Teresy. Dokonał także gruntownej przebudowy organów tamtejszej katedry łacińskiej w 1899 r. Innymi znaczącymi dziełami Śliwińskiego są organy kościoła św. Katarzyny w Krakowie (1895), zamojskiej katedry (1895) i kościoła farnego w Bieczu (1899). Instrumenty wykonane przez zakład Śliwińskiego zachowały się także w kilku kościołach diecezji tarnowskiej. Niewątpliwą zasługą tego lwowskiego organmistrza było wykształcenie licznych uczniów, którzy na stałe wpisali się w historię polskiego organmistrzostwa, jak Tomasz Fall, Rudolf Haase, Mieczysław Janiszewski czy tarnowianin Bronisław Markiewicz. Jan Śliwiński zmarł nagle przy pracy i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Wykaz organów Jana Śliwńskiego w kościołach diecezji tarnowskiej
Szymbark, kościół św. Wojciecha, organy 5-głosowe (1880)
Grybów, dawny kościół św. Bernardyna, organy 12-głosowe (1884), obecnie fragment prospektu przechowywany jest w kościele w Jankowej
Tarnów, kościół Wniebowzięcia NMP na Burku, organy 6-głosowe (1887)
Zalasowa, kościół św. Jana Ewangelisty, organy 9-głosowe (1887)
Barcice, kościół NMP Wniebowziętej, organy 14-głosowe (1890), przeniesiona z kościoła w Grybowie w 1908 r.
Czermin, kościół św. Klemensa, organy 9-głosowe (ok. 1890)
Bolesław, kościół św. Wojciecha, organy 10-głosowe (1891)
Łużna, kościół św. Marcina, organy 14-głosowe (1892)
Mikluszowice, kościół św. Jana Chrzciciela, organy 18-głosowe (1896)
Ponadto do naszych czasów nie zachowały się organy w Krynicy, Staszkówce, Szczurowej i Wietrzychowicach.
Wybrane instrumenty Jana Śliwińskiego
Kraków, kościół franciszkanów, 20-głosowe
Lwów, sala Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego, orany 32-głosowe (1878), niezachowane
Bóbrka, kościół parafialny, organy (1887)
Krosno, kościół franciszkanów, organy (1888)
Łuck, katedra, organy 20-głosowe (1891)
Lwów, kościół Matki Bożej Śnieżnej, organy (1891), niezachowane
Szczebrzeszyn, kościół parafialny, organy (1892)
Zamość, katedra, organy 20-głosowe (1895)
Kraków, kościół św. Katarzyny, organy 28-głosowe (1895)
Lwów, katedra, organy 23-głosowe, przebudowa XIX-wiecznego instrumentu (1896-97)
Biecz, kościół Bożego Ciała, organy 22-głosowe (1899)
Tekst umieszczony 07.10.2010, autor Paweł Pasternak, rozszerzony m.in. o wykaz organów 15.01.2022
Zdjęcie organów w Grybowie pochodzi ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie.
LITERATURA
Babnis M., Jana Śliwińskiego organmistrza lwowskiego pobyt we Francji, [w:] red. M. Szymanowicz, Artificium Ars Scientia[.] Księga Jubileuszowa w 80. rocznicę urodzin Ks. Profesora Jana Chwałka, Lublin 2010
Falk W., Wstępne dane dotyczące instrumentarium organowego na terenie Beskidu Niskiego, [w:] red. J. Krassowski, Organy i muzyka organowa, tom I, Gdańsk 1977
Katalog firmy Śliwińskiego z 1892 r.
Katalog organów w diecezji tarnowskiej, oprac. Pasternak P., maszynopis
Strona internetowa: http://www.lwow.com.pl/brama/organy/organy.html
