Dawne kościoły

Grybów, dawny kościół św. Bernardyna

HISTORIA. Kościół został zbudowany w 1455 r. o czym zaświadczać miała inskrypcja na portalu. Kościół był kilka razy odnawiany w wyniku czego został silnie przekształcony. Prace przy kościele prowadzone były w wiekach: XVI, XVII, XIX i początku XX. W XVIII lub XIX w. dodano wieżyczkę na sygnaturkę. Kościół został zniszczony przez pożar w czasie walk pomiędzy Sowietami a Niemcami 17 stycznia 1945 r.

ARCHITEKTURA. Drewniany kościół, wzniesiony w konstrukcji zrębowej. Złożony z prostokątnej nawy o ściętych narożnikach oraz krótkiego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium. Nawę od zachodu poprzedzał przedsionek a do prezbiterium od południa dostawiona była zakrystia. Ściany oszalowane, przebite oknami zamkniętymi łukami odcinkowymi. Kościół nakrywał dach czterospadowy z wieżyczką na sygnaturkę. Do wnętrza prowadził bliźni gotycki portal z 1455 r., zamknięty podwójnymi wieloliśćmi z inskrypcją.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA w większości uległo zniszczeniu podczas pożaru. Strop ozdabiała gotycka polichromia z 2. połowy XV w., patronowa o motywach roślinnych, z medalionem, na którym przedstawieni zostali: Chrystus, Matka Boża i św. Jan Ewangelista. Z pożaru udało się uratować jedynie kilka obrazów. Najcenniejszy z nich jest gotycki obraz z około 1450 r., przedstawiający św. Zofię z córkami. Uratowano także dwa trójkątne zwieńczenia gotyckiego tryptyku z około 1460 r. z wizerunkami proroków Daniela i Zachariasza. W kościele znadjowały się także organy 12-głosowe zbudowane w 1884 r. przez Jana Śliwińskiego ze Lwowa. Po wybudowaniu w Grybowie nowego kościoła św. Katarzyny zostały przeniesione do niego, gdzie funkcjonowały do 1980 r. Obecnie fragment prospektu jest przechowywany w kosciele w Jankowej.

Archiwlane ilustracje kościoła pochodzą: ze strony internetowej parafii w Grybowie, pocztówki z kolekcji Marcina Szukały oraz z książki Mariana Korneckiego Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999. Archiwalne ilustracje organów pochodzą ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie. Fotografię tablicy pamiątkowej wykonał Paweł Pasternak.

LITERATURA

Kornecki M., Dawne drewniane kościoły i dzwonnice w diecezji tarnowskiej, Currenda, nr 4-6, 1986
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Katalog organów w diecezji tarnowskiej, oprac. Pasternak P., maszynopis
Strona internetowa: http://www.grybow.parafia.info.pl/ (dostęp 14.04.2022)

Grybów, dawny kościół św. Bernardyna

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł