Kościoły
Lokalizacja: Zakliczyn, powiat Tarnów, Klasztorna 2 (49.878209, 21.140509)
Budowa: 1641 - 1651
Styl: barok
HISTORIA. Reformatów do Zakliczyna sprowadził Zygmunt Tarło, kasztelan sądecki. Pierwotny kościół drewniany z 1622 r. został zniszczony przez pożar w 1641 r. Obecny zbudowany został w latach 1641-51 r. z fundacji Zygmunta Aleksandra Tarły. W 1815 r. został uszkodzony przez pożar a następnie odnowiony.
ARCHITEKTURA. Obiekt barokowy, murowany z kamienia, potynkowany. Jednonawowy, z prezbiterium dwuprzęsłowym, zamkniętym ścianą prostą. Nawa dwuprzęsłowa przy niej od zachodu przedsionek. Od południa do kościoła przylega budynek klasztorny, w jego obrębie zakrystia. Wewnątrz ściany rozczłonkowane pilastrami dźwigającymi przełamujące się belkowanie, w ścianach bocznych nawy wnęki na pomieszczenie ołtarzy, zamknięte półkoliście. Sklepienia w prezbiterium krzyżowe, w nawie kolebkowe z lunetami. W szczytach wschodnim i zachodnim, w płycinach nowsze malowidła z Matką Boską i Okiem Opatrzności. Okna w nawie zamknięte półkoliście. W wejściu do nawy portal barokowy, kamienny, w uszatych obramieniach. Dachy dwuspadowe, nad nawą barokowa wieżyczka na sygnaturkę.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia figuralna i ornamentalna z 2. poł. XIX w., według tradycji malowana przy udziale Jacka Malczewskiego. Ołtarz główny wydzielający oratorium zakonne, późnobarokowy z XVIII w. W polu środkowym ołtarza rzeźbiony krucyfiks, po bokach bramki nad którymi ażurowe prześwity z sylwetkowo wyciętymi, dwustronnymi postaciami Chrystusa u słupa i Ecce Homo, na bramkach obrazy ze scenami starotestamentowymi a w zwieńczeniu rzeźby aniołów z Arma Christi. Na odwrociu ołtarza, w oratorium zakonnym obraz św. Franciszka uzyskującego odpust Porcjunkuli, barokowy z XVII/XVIII w. Ołtarze boczne barokowe z XVIII w.: 1. lewy przy tęczy z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, malowany przez Leonarda Torwirta w 1965 r., w zwieńczeniu obraz św. Piotra z XVIII w.; 2. z nową rzeźbą Serca Pana Jezusa w polu środkowym oraz obrazem matki Boskiej Bolesnej z XVIII w. w zwieńczeniu; 3. w nawie, z obrazami w polu środkowym św. Anna Nauczająca Maryję, w zwieńczeniu św. Józef, oba z XIX w.; 4. w nawie, z obrazami w polu środkowym św. Franciszek, w zwieńczeniu św. Michał Archanioł, oba z XIX w.; 5. z nową rzeźbą św. Józefa w polu środkowym i obrazem św. Piotra z Alkantary z XIX w. Ambona rokokowa z 2. poł. XVIII w. o dekoracji intarsjowanej. Stalle w oratorium, barokowe z XVII w., intarsjowane. Sześć konfesjonałów barokowych z XVIII w., z boazeriami, jednolite. Organy 10-głosowe wykonane w 1900 lub w 1906 r. przez Tomasza Falla organmistrza ze Szczyrzyca. Stacje drogi krzyżowej barokowe z XVIII w. Pomnik nagrobny Zygmunta Aleksandra Tarły, kasztelana sądeckiego (zm. 1654), wczesnobarokowy, architektoniczny, wykonany z czarnego marmuru i alabastru, z leżącą postacią zmarłego, ułożoną na sarkofagu w pozie sansowinowskiej, sam sarkofag umieszczony został w półkolistej niszy a powyżej w zwieńczeniu kartusz z herbem Topór. Epitafia: 1. trzech braci Szczepanowskich z XVIII w.; 2. Anny Karwowskiej, starościny wojnickiej z XVIII w.; 3. Wojciecha Paszyca, towarzysza husarskiego (zm 1771); 4. ks. Mateusza Krupskiego, proboszcza zakliczyńskiego (zm. 1773), wyk. w 1774 r.
Tekst umieszczony 04.01.2004
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
LITERATURA
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 3, Powiat brzeski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
