Kościoły

Zawada koło Tarnowa - miejscowość w powiecie tarnowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Zawadzie powstała przypuszczalnie już w XII w. ale pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1326 r. Niebawem bo w 1400 r. bp krakowski Piotr Wysz zlikwidował tutejszą parafię a w jej miejsce utworzył wikarię parafialną podległą parafii kolegiaty tarnowskiej. Obecny kościół zbudowany został w 2. poł. XV w., następnie przebudowywany w 1. poł. XVII w., kiedy to nadbudowano wieżę oraz w XVIII w. kiedy kościół otrzymał soboty. W 1968 r. przeprowadzono restaurację świątyni pod kierunkiem arch. Juliana Klimka, wzmocniono wtedy konstrukcję ścian i wieży, wymieniono szalunek ścian i gontowe poszycie dachu. Od 1980 r. kościół w Zawadzie znów pełni funkcję świątyni parafialnej.
ARCHITEKTURA. Gotycki. Drewniany, konstrukcji zrębowej, kryty gontem. Jednonawowy z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym od północy zakrystia. Przy nawie od zachodu przedsionek a od północy kruchta. Kościół otoczony z trzech stron sobotami z XVIII w. Wnętrze nakryte stropami płaskimi, w nawie z zaskrzynieniami. Belka tęczy o profilu gotyckim, z krucyfiksem barokowym z XVIII w., pod którym łańcuch wyrzeźbiony jakoby z jednego kawałka drzewa, z niewiadomego czasu. Chór muzyczny wsparty na dwóch kolumnach. Nad przednią częścią nawy wieża czworoboczna, konstrukcji słupowej, z nadwieszoną izbicą i dachem ostrosłupowym. Dachy dwuspadowe, wsparte na więźbie storczykowej, nad zakrystią pulpitowe. Dwa portale ostrołukowe, fazowane, jeden do zakrystii o wykroju w ścięty trójliść. Polichromia z przedstawieniami figuralnymi wykonana około 1900 r.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny wczesnobarokowy, z rzeźbami śś. Wojciecha i Stanisława po bokach oraz obrazem św. Marcina bpa, z 1. poł. XVII w., na desce ze złotym tłem. Dwa ołtarze boczne późnobarokowe: 1. lewy z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1. poł. XVIII w.; 2. prawy z obrazem św. Izydora z końca XVIII w. Organ rokokowo-klasycystyczny z 1. poł. XIX w.. Obraz wotywny ks. Andrzeja Tarły, prepozyta kolegiaty tarnowskiej, ze św. Marcinem prezentującym Chrystusowi fundatora, z inwokacją i datą 1626, barokowy. Krucyfiks gotycki z pocz. XVI w. Cztery płaskorzeźby późnogotyckie z początku XVI w., być może z warsztatu Stanisława Stwosza, będące pozostałością tryptyku, wprawione w parapet chóru muzycznego, ze scenami: Zmartwychwstanie, Chrystus Ogrodnik i św. Maria Magdalena, Chrystus i Niewierny Tomasz, Chrystus i św. Piotr. Pasyjka ludowa z XVIII w. Organy 3-głosowe wykonane w 1901 r. przez firmę Rieger-Jaegerndorf. Przy kościele wolno stojąca dzwonnica z trzema dzwonami, jeden z nich odlany w 1606 r., drugi pamiątkowy poświęcony pamięci Zbigniewa Strzałkowskiego, misjonarza z Peru.
DZWONNICA wolnostojąca, z trzema dzwonami. Najstarszy z nich odlany w 1606 r. Dwa pozostałe wykonane w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu; jeden poświęcony pamięci Zbigniewa Strzałkowskiego, misjonarza zamordowanego w 1991 r. Peru; drugi poświęcony pamięci księdza Pawła Śliwy, proboszcza w Zawadzie (zm. 1989).

Tekst umieszczony 24.07.2004, aktualizowany 21.08.2005
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie,  z. 13, Powiat tarnowski, Warszawa 1953
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł