Kościoły

Zbyszyce, miejscowość w powiecie nowosądeckim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Zbyszycach powstała prawdopodobnie w XIII w. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1326 r. Kościół wzniesiony został na początku XV w. z fundacji Bartłomieja Kempińskiego. Był konsekrowany w 1447 r. przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. W latach 1565-96 był użytkowany przez arian. Po odzyskaniu przez katolików rekoncyliowany około 1597 r. przez prepozyta tarnowskiego Krzysztofa Kazimierskiego, późniejszego biskupa kijowskiego (od 1598 r.). Kościół był odnawiany w XVIII w., wtedy też wzniesiono drewnianą dzwonnicę. W 2003 r. wybuchł pożar, który zniszczył dzwonnicę, dachy oraz strop nad nawą.
ARCHITEKTURA. Gotycki, zbudowany z kamienia, otynkowany. Złożony z kwadratowej nawy i węższego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie, przy którym od północy niewielka zakrystia. Na zewnątrz ściany opięte są przyporami i zwieńczone są drewnianym gzymsem profilowanym z XVIII w. Wnętrze oświetlają okna ostrołukowe. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe z barokową wieżyczką na sygnaturkę nad nawą. Wewnątrz prezbiterium nakryte gotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym z XV w., ze zwornikami ozdobionymi kartuszami z herbami Niesobia, należącymi do fundatorów Kempińskich oraz wspornikami z tarczami herbowymi, głową ludzką i psem. W nawie strop płaski zaś w zakrystii zaostrzone sklepienie kolebkowe. Nawę od prezbiterium oddziela tęcza ostrołukowa.Zachowały sie trzy portale gotyckie. Portal zachodni prostokątny nad nim tarcza z herbem Niesobia, portal północny o wykroju ostrołukowym z analogicznym herbem. Polichromia figuralna i ornamentalna, neobarokowa z 2. połowy XIX w., pod nią znajduje się odsłonięta fragmentarycznie polichromia renesansowa z przełomu XVI i XVII w. Polichromia uległa częściowemu zniszczeniu podczas pożaru w 2003 r.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny późnobarokowy z około połowy XVIII w. ze współczesnymi ołtarzowi obrazami Ukrzyżowania w polu środkowym i św. Bartłomieja w zwieńczeniu. Po bokach ołtarza bramki, na których ustawione są relikwiarze. Dwa ołtarze boczne rokokowe z 2. połowy XVIII w., z barokowymi obrazami z XVIII w.: Trójcy Świętej, Matki Bożej z Dzieciątkiem w posrebrzanej sukience, św. Antoniego i św. Jana Nepomucena. Retabulum z obrazem Pieta i płaskorzeźba Boga Ojca, barokowe z około 1700 r. Chrzcielnica kamienna zapewne z XVIII w., na podstawie gotyckiej z XV w. z inskrypcją minuskułową. Ambona późnobarokowa z XVIII w. Dwie kropielnice kamienne, z nich jedna z 1774 r. Stalle późnogotyckie z początku XVI w., płaskorzeźbione o dekoracji roślinnej z wstęgami inskrypcyjnymi i przeźroczami. Konfesjonał rokokowy z 2. połowy XVIII w. Obraz św. Józefa, barokowy z XVIII w., na jego odwrocie przedstawiony został widok kościoła i dworu w Zbyszycach. Rzeźby barokowe z XVIII w.: krucyfiks w tęczy oraz śś. Piotr i Paweł. Płyta nagrobna Mikołaja Kempińskiego (zm. 1490), kamienna z płaskorzeźbą anioła, herbem Niesobia oraz inskrypcją minuskułową. W 2003 r. spłonęły doszczętnie 8-głosowe organy wykonane w 1887 r. przez Tomasz Falla, organmistrza ze Szczyrzyca. Dwa dzwony: Maryja i Bartłomiej, oba wykonane w 1976 r. w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyslu.
Kościół otoczony jest starym murem kamiennym, zapewne z XVIII w., znajduje się w nim bramka utworzona z dwóch postumentów zwieńczonych ceramicznymi wazonami.

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 10, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł