Kościoły

Przydonica, miejscowość w powiecie nowosądeckim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Przydonicy powstała ok. 1358 r. z fundacji rodów Gerałtów i Gryfitów. W latach 1592-1606 tutejsza parafia nie posiadała duszpasterza, w 1596 r. administrację parafią przejął proboszcz z Podola. Niebawem Przydonica utraciła prawa parafii i popadła w zależność filialną od Podola. Dopiero w 1925 r. bp tarnowski Leon Wałęga ponownie erygował w Przydonicy parafię. Obecny kościół został zbudowany w 1527 r. i konsekrowany około 1580 r. Wieża została dobudowana zapewne w XVIII w.
ARCHITEKTURA. Gotycki, drewniany, konstrukcji zrębowej, z barokową wieżą o konstrukcji słupowej, oszalowany. Jednonawowy z prezbiterium zamkniętym trójbocznie z zakrystią od północy. Nawa szersza z niewielką kruchtą od południa i wieżą z przedsionkiem w przyziemiu od zachodu. Wieża o ścianach pochyłych z pozorną izbicą, nakryta hełmem baniastym z latarnią. Na zewnątrz ściany kościoła przedzielone w połowie wysokości okapem. Kościół nakryty dachami dwuspadowymi, krytymi blachą o wspólnej kalenicy, z barokową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią. Wnętrze nakryte stropem płaskim, w nawie z zaskrzynieniami. Otwór tęczy o wykroju w tzw. ośli grzbiet, w nim belka z późnogotycką Grupą Ukrzyżowania z 2. poł. XVI w.: rzeźbami Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej oraz śś. Marii Magdaleny i Jana Ewangelisty. Okna również w obramieniach zamkniętych łukiem w "ośli grzbiet". Trzy portale gotyckie: 1. od zachodu do nawy, ostrołukowy z malowaną dekoracją roślinną i kartuszami z herbami Gierałt i Gryf; 2. do nawy od południa, zamknięty motywem trójliścia; 3. do zakrystii, zamknięty łukiem w tzw. ośli grzbiet. Polichromia w prezbiterium późnorenesansowa z przed 1596 r., fundacji Ostrogskich z cyklami Męki Pańskiej w półkolistych arkadach, Legendy św. Stanisława, scena Chrztu Chrystusa oraz postaciami świętych i ewangelistów. Polichromia w nawie z 1904 r.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny, rokokowy z 2. poł. XVIII w., z łaskami słynącym obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, tzw. "Pocieszenia", barokowym z XVII w., według tradycji darowanym przez króla polskiego Jana III Sobieskiego po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem w 1683 r.W zwieńczeniu obraz św. Floriana z 2. poł. XVIII w. Dwa ołtarze boczne - malowane tryptyki, wysokiej klasy dzieła cechowych warsztatów małopolskich. Pierwszy od lewej gotycki z XV w., w polu głównym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem przedstawionej w promienistej mandorli na tle gaju różanego (Madonna Apokaliptyczna), na awersach sceny Zwiastowania a na rewersach śś. Katarzyna i Barbara, w zwieńczeniach obrazy dodane w XX w., w predelli późnogotycka płaskorzeźba z XVI w., z Chrystusem Salwatorem pomiędzy Matką Boską, św. Janem Ewangelistą oraz śś. Grzegorzem Wielkim i Hieronimem. Drugi tryptyk po prawej stronie, gotycko-renesansowy, z 1. poł. XVI w., w polu głównym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu śś. Katarzyny Aleksandryjskiej i Mikołaja oraz z klęczącą postacią fundatora u dołu, na awersach sceny z legendy św. Katarzyny a na rewersach sceny Męki Pańskiej, w zwieńczeniu św. Maria Egipcjanka, w predelli Chrystus w studni, pomiędzy Matką Boską Bolesną, św. Janem Ewangelistą i św. Barbarą. Ambona rokokowa z 2. poł. XVIII w., z obrazem Chrystusa Salwatora w zaplecku, Chrzcielnica z XIX w., z fragmentami renesansowego trzonu. Na zewnątrz kościoła dawna chrzcielnica gotycka, kamienna z 1. poł. XVI w. Krucyfiks późnogotycki z 1. poł. XVI w. Organy 5-głosowe wykonane w 1903 r. przez firmę Rieger-Jaegerndorf. Dzwon odlany w 1893 r.

Tekst umieszczony 18.10.2006
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 11, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http http://www.przydonica.org/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł