Kościoły

Przeczyca, kościół NMP Wniebowziętej

Lokalizacja: Przeczyca, powiat Dębica (49.885516, 21.367424)
Budowa: 1904-06
Architekt:Stanisław Majerski
Styl:neogotyk

HISTORIA. Parafia w Przeczycy powstała prawdopodobnie w 2. połowie XIV w., chociaż dokument fundacyjny z 1374 r. jest falsyfikatem. Pierwsza wzmianka o tutejszej parafii pochodzi dopiero z 1470 r. Poprzedni kościół wzniesiony w XVII lub XVIII w. został rozebrany w 1907 r. Obecny kościół został zbudowany w latach 1904-06 według projektu architekta Stanisława Majerskiego z Przemyśla. Pracami budowlanymi kierował budowniczy Ryba z Pilzna. Konsekracji kościoła dokonał w 1908 r. sufragan przemyski biskup Karol Józef Fischer. W 1925 r. miała miejsce uroczysta koronacja figury Matki Bożej Przeczyckiej. W 1944 r. żołnierze niemieccy wysadzili wieżę kościoła, która została odbudowana w 1968 r.

ARCHITEKTURA. Neogotycki kościół murowany z cegły. Złożony z trójnawowego, trójprzęsłowego pseudohalowego korpusu oraz z trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Do korpusu od frontu dostawiona jest wieża, częściowa wtopiona w pierwsze przęsło, do naw bocznych na osi przylegają dwie niewielkie kruchty. Po obu stronach prezbiterium dobudowane są dwie zakrystie. Środkowe przęsła korpusu zwieńczone są trójkątnymi szczytami. Na zewnątrz ściany opięte są uskokowymi przyporami między którymi umieszczone są wysokie ostrołukowe okna. Elewacje zwieńczone są fryzem kostkowym. Prezbiterium i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe, nad nawami bocznymi i zakrystiami dachy jednospadowe. Wieża opięta jest przyporami i ze ściętymi narożami w górnej części, nakryta ostrosłupowym hełmem. W przyziemiu wieży mieści się wgłębny portal ostrołukowy. Wewnątrz prezbiterium nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe, w korpusie sklepienia krzyżowe wsparte na prostokątnych filarach. Chór muzyczny w nawie głównej wsparty jest na prostokątnych filarach dźwigających arkady.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia wnętrza ornamentalna i figuralna o charakterze młodopolskim wykonana przez Juliana Makarewicza w 1930 r. Witraże w oknach neogotyckie, figuralne wykonane w 1914-1944 r. w Krakowskim zakładzie witrażów Żeleńskiego. W prezbiterium: 1. Serce Jezusa, projektował Stefan Matejko? w 1914 r.; 2. Święty Stanisław wskrzeszający Piotrowina, projektował Stefan Matejko w 1918 r.; 3. Święta Anna nauczająca Marię, projektował Antoni Tuch w 1918 r.; 4. Święty Kazimierz przed Matką Bożą Częstochowską, projektował Zdzisław Glogier w 1918 r. W korpusie: 5. Zwiastowanie, projektował Tadeusz Wojciechowski w latach 1943-1944; 6. Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem i Bogiem Ojcem, projektował Stefan Matejko (dolna część?) w 1918 r., naprawiany w 1948 r.; 7. Matka Boża z Dzieciątkiem i św. Barbarą oraz Komunia św. Stanisława Kostki z 1918 r., naprawiany w 1948 r. Pozostałe witraże projektował Bolesław Szpecht w 1999 r.: Nawiedzenie, Boże Narodzenie, Pokłon Trzech Króli, Ofiarowanie w świątyni, Święta Rodzina, Chrystus nauczający w świątyni i Ucieczka do Egiptu. Ołtarz główny neogotycki z 1913 r. wykonany według projektu Stanisława Majerskiego ze słynącą łaskami późnogotycką rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem z końca XV w., zwaną MB Przeczycką. Na zasuwie znajduje się obraz św. Michała Archanioła a w bocznych polach rzeźby śś. Antoniego i Józefa. Ołtarz boczny w prawej nawie późnobarokowy z 1775, pochodzący z poprzedniego drewnianego kościoła, z kręconymi kolumnami i obrazem Serca Pana Jezusa, namalowanym w 1930 r. przez Włodzimierza Kaczorowskiego. Ołtarz boczny w lewej nawie, ambona i chrzcielnica zostały wykonane według projektu Stanisława Majerskiego. Chrzcielnica (obecnie kropielnica) gotycko-renesansowa, kamienna z XVI w., z płaskorzeźbą Chrystusa na krzyżu. Kropielnica granitowa, być może średniowieczna, z licznymi otworami, może po święceniu mieczy. Organy 12-głosowe wykonane przez Alojzego Koniecznego z Przemyśla w 1913, powiększone przez Stanisława Wilewskiego z Nockowej przed 1975 r. Epitafium ks. Stanisława Konopackiego. W prezbiterium obraz wotywny Jana Józefa Grzybowskiego z fundatorem klęczącym przed Matką Boską, malowany na desce w 1679 r. W tęczy krucyfiks późnobarokowy. Dzwon odlany w 1504 r. z ruskim napisem.

Tekst umieszczony 08.08.2007, aktualizowany 12.11.2022

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, T. IV Diecezja tarnowska cz. 1 i 2, Kraków 2017
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Stanaszek B, Brzostek i okolice, Brzostek 1997
Strona internetowa: http://www.przeczyca.org/index.htm

Przeczyca, kościół NMP Wniebowziętej

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł