Kościoły

Przyszowa, miejscowość w powiecie limanowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Przyszowej istniała już w 1325 r. a kolejną wzmiankę przynosi w XV w. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis Jana Długosza. W latach 1577-1608 kościół został zajęty na zbór przez arian, którzy sprofanowali i zdewastowali świątynię tak, że nie nadawała się do celów kultu. W jej miejsce w 1612 r. Marcin Wierzbięta, ówczesny właściciel wsi ufundował nowy, także drewniany kościół. Jego konsekracji dokonał w 1638 r. biskup sufragan krakowski Tomasz Oborski. Kościół ten został rozebrany w 1901 r. a w jego miejsce wzniesiono w latach 1901-06 obecną murowaną świątynię według projektu architekta Teodora Talowskiego. Budowę kościoła finansowali parafianie oraz dziedzice przyszowscy: Józef Żuk-Skarszewski i jego syn Adam. Konsekracji kościoła dokonał w 1913 r. biskup tarnowski Leon Wałęga.
ARCHITEKTURA. Neogotycki, zbudowany z cegły i kamienia. Złożony z nawy, rozszerzającej się na wysokości kaplic bocznych, tworzących rodzaj transeptu oraz z prezbiterium, równego szerokością nawie, zamkniętego trójbocznie. Po bokach prezbiterium dostawione są dwie przybudówki zakrystyjne. Fasada frontowa zwieńczona jest trójkątnym szczytem z olbrzymim posągiem Chrystusa, poniżej wielkie ostrołukowe okno zdobione motywem rozety. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami i obwiedziony gzymsem arkadkowym. Wnętrze oświetlają duże okna ostrołukowe. Nakryty jest dachami dwuspadowymi z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią nad skrzyżowaniem nawy z kaplicami. Wnętrze nakrywają sklepienia gwiaździste. Polichromię wnętrza ornamentalną i figuralną wykonał w 1939 r. Adam Miksz z Żywca.
WYPOSAŻENIE WNETRZA częściowo przeniesione ze starego kościoła, częściowo neogotyckie. Ołtarz główny neogotycki z 1953 r., w formie tryptyku, zaprojektowany przez Czesława Lenczowskiego. W polu środkowym obraz św. Mikołaja, malowany przez Cz. Lenczowskiego w 1955 r. a na zasuwie barokowy obraz Ukrzyżowania z XVIII w. Powyżej umieszczona jest płaskorzeźba z przedstawieniem Boga Ojca i Ducha Świętego pod postacią gołębicy w otoczeniu aniołów. W bocznych polach figury św. Józefa po lewej i św. Jana Chrzciciela po prawej. Przy tęczy ustawione dwa ołtarze boczne neogotyckie, wykonane w 1907 r. przez Wojciecha Samka według projektu T. Talowskiego. W lewym ołtarzu łaskami słynący obraz Matki Bożej Wspomożenia Wiernych z XVI w. W prawym figura Najświętszego Serca Pana Jezusa. W ramionach transeptu dwa kolejne ołtarze boczne późnobarokowe z XVIII w. W lewym ołtarzu figura Madonny z Dzieciątkiem, będąca kopią XIV-wiecznej gotyckiej rzeźby przeniesionej do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. W prawym ołtarzu obraz Przemienienie Pańskie. W prezbiterium ambona późnobarokowa z XVIII w. Chrzcielnica kamienna , wczesnobarokowa z 1617 r., z kartuszami na których herby Strzemię i Ostroga. Organy 22-głosowe wykonał Józef Brylla z Krapkowic w 1958 r. Dawne 10-głosowe organy ze starego kościoła, pochodzące z 1. połowy XIX w., znajduję się obecnie w Muzeum Organów Śląskich w Katowicach. Na wieżyczce na sygnaturkę zawieszony dzwon Mikołaj nieustalonego odlewu z 1732 r. o wadze 75 kg.
DZWONNICA neogotycka, wolnostojąca, murowana z cegły, o trzech arkadowych kondygnacjach zwężających się ku górze, nakryta daszkiem namiotowym. Dzwony: 1. Mikołaj z 1927 r., wykonany w Odlewni dzwonów Schwabe w Białej, waga 500 kg; 2. Jan, waga 250 kg i Maria waga 125 kg, oba wykonane w 1986 r. w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu.

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Parafie ziemi limanowskiej, opr. zb., Proszówki 2009
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.swmikolaj.ovh.org (dostęp 01.08.2013)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł