Kościoły

Czarny Potok, miejscowość w powiecie nowosądeckim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii w Czarnym Potoku pochodzi z 1325 r. jednak jej początki sięgają zapewne 2. połowy XIII w. Pierwotnie istniał tu drewniany kościół, który w 1449 r. został zastąpiony kolejnym, również drewnianym. Jego fundacji dokonali zapewne przedstawiciele rodu Ryterskich herbu Topór, którzy byli właścicielami wsi. Obecny kościół zbudowany został w 1755 r. Wraz z rozwojem kultu Matki Bożej Bolesnej kościół okazał się za mały i w 1906 r. został powiększony. Przedłużono wtedy nawę, dobudowano kaplicę oraz wieżę. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1970 r. kiedy to w przyziemiu wieży zbudowano murowany przedsionek a jego ściany pobito gontem.
ARCHITEKTURA. Drewniany, zbudowany w konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowej, o ścianach oszalowanych i dachach pokrytych blachą. Złożony z nawy i węższego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie. Przy prezbiterium od północy zakrystia z niewielkim przedsionkiem. Przy nawie od południa kaplica prostokątna a od zachodu dostawiona kwadratowa wieża z przedsionkiem w przyziemiu. Nawę i prezbiterium nakrywa dach o wspólnej kalenicy z wieżyczką na sygnaturkę nad nawą. Kaplicę nakrywa dach trójspadowy. Wieża o pionowych ścianach, nakryta jest wydatnym hełmem w kształcie kulistej bani z latarnią i cebulastym zwieńczeniem. Wnętrze kościoła nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe, w nawie z płaskimi odcinkami stropowymi po bokach. Polichromia wnętrza ornamentalna i figuralna wykonana w latach 1995-96 przez malarza Marka Niedojadło. Na sklepieniach przedstawione zostały sceny Koronacji Marii w prezbiterium i Wniebowzięcia w nawie. Tej ostatnie scenie towarzyszą czterej aniołowie, którzy trzymają kartusze z kolejnymi scenami z życia Marii: Zwiastowania, Nawiedzenia, Bożego Narodzenia i Ofiarowania Jezusa w świątyni. Na zachodniej ścianie nawy widnieje Veraicon a na bocznych ścianach Mojżesz i Eliasz. W kaplicy bocznej przedstawiona została scena Powrotu syna marnotrawnego oraz postaci śś. Faustyny Kowalskiej, Alberta Chmielowskiego i Kingi.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny rokokowo-klasycystyczny z XVIII w. z dwiema późnorenesansowymi kręconymi kolumnami pochodzącymi ze starszego ołtarza z końca XVII w. W polu środkowym umieszczony barokowy obraz Piety, zwany też Opłakiwaniem z Czarnego Potoku namalowany w 1649 r., łaskami słynący od XVII w. Na zasuwie umieszczony obraz św. Marcina, namalowany w 1911 r. przez Romana Bieniasza. Po bokach dwie rzeźby św. Marcina, przedstawiające go jako legionistę rzymskiego i biskupa. W zwieńczeniu obraz św. Szczepana. Dwa ołtarze boczne, barokowe z 2. połowy XVII w. W polu środkowym lewego ołtarza obraz Serca Pana Jezusa z 1890 r., po bokach obrazy śś. Mikołaja i Bartłomieja oraz rzeźby śś. Barbary i Katarzyny, zaś w zwieńczeniu obraz św. Kazimierza. W polu środkowym prawego ołtarza obraz Matki Bożej Różańcowej z 1867 r. a w zwieńczeniu rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVII w. Ołtarz w kaplicy barokowo-klasycystyczny z XIX w. z rzeźbami ludowymi śś. Jana Nepomucena i Jana Chrzciciela oraz nowym posągiem św. Antoniego po środku. Ławy o dekoracji ludowej z XIX w. Chrzcielnica z 1925 r. Organy 9-głosowe powstałe w 1914 r. w firmie Rieger-Jaegerndorf. Obrazy: 1. Veraicon z XVII w.; NMP Niepokalanie Poczęta z 2. poł. XVIII w.; św. Rodzina z XVIII w.; Ukrzyżowanie malowane w 1831 r. przez Feliksa Hanoscha. W Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie przechowywany jest gotycki obraz Opłakiwanie z Czarnego Potoku, powstały w połowie XV w. Rzeźby: 1. Chrystus Zmartwychwstały, późnogotycka z 1. ćw. XVI w.; 2-3. Śś. Piotr i Paweł, barokowo-ludowe z XVIII/XIX w.; cztery krucyfiksy barokowo-ludowe z XVIII-XIX w. Trzy dzwony: 1. Maria wykonany w 1948 r. w Odlewni dzwonów Schwabe w Białej (250 kg); 2. Andrzej Bobola nieustalonego odlewu (170 kg); 3. Józef nieustalonego odlewu w 1966 r. (350 kg)

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 10, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, opr. zb., Pruszków 2001
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
ks. Rzepa J., Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
ks. Szczebak W., Przewodnik po Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Czarnym Potoku, Czarny Potok 2003
Strona internetowa: http://www.czarnypotok.iap.pl/pl

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł