Kościoły

Olesno, miejscowość w powiecie dąbrowskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Parafia w Oleśnie powstała zapewne w końcu XIV w., a pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1411 r. Wiadomo, że w 1616 r. spalił się tutejszy drewniany kościół. Z XVII w. pochodzi barokowa kaplica św. Trójcy, która jest być może pozostałością pierwszego murowanego kościoła w Oleśnie albo przybudowana była do świątyni drewnianej, podobnie jak to miało miejsce w pobliskich Luszowicach. Obecny kościół zbudowany został w 1765 r. staraniem ks. Jana Drobińskiego. W 1909 r. kościół został przekształcony, przeorientowany i rozbudowany. Wyburzono wtedy prezbiterium, nawę zamieniono na prezbiterium, przedsionek na zakrystię a od wschodu dobudowano trójnawowy korpus. Po raz pierwszy kościół konsekrował w 1824 r. bp tarnowski Grzegorz Tomasz Ziegler, ponownej konsekracji dokonał po rozbudowie kościoła w 1910 r. bp tarnowski Leon Wałęga.

ARCHITEKTURA. Kościół barokowy i neobarokowy, zbudowany z cegły z użyciem kamienia, otynkowany. Trójnawowy, bazylikowy, z prostokątnym prezbiterium, przy którym od północy kaplica, od południa przedsionek a od zachodu zakrystia. Prezbiterium nakryte stropem płaskim, w nawie głównej sklepienie kolebkowe z lunetami na gurtach, w nawach bocznych sklepienia żaglaste. Na zewnątrz ściany o podziałach pilastrowych. Neobarokowa fasada wschodnia rozczłonkowana pilastrami, ozdobiona spływami wolutowymi w dwóch górnych kondygnacjach, zwieńczona trójkątnym szczytem z krzyżem. Nad prezbiterium i nawą główną dachy dwuspadowe, nad nawami bocznymi dachy pulpitowe. Nad korpusem neobarokowa wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Kaplica św. Trójcy nakryta kopułą na pendentywach z latarnią. Polichromia. W kopule osiem malowanych tarcz herbowych z XVIII w. W prezbiterium i korpusie nawowym polichromia ornamentalna i figuralna wykonana w latach 1959-60 przez Stanisława Westwalewicza i Jakuba Beresia.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny, rokokowy z 2. poł. XVIII w., z rzeźbami śś. Piotra i Pawła, nabyty z krakowskiego kościoła św. Szczepana. W ołtarzu umieszczony także XIX-wieczny obraz św. Katarzyny. Ołtarze boczne, dwa rokokowe z 2. poł. XVIII w., pozostałe neobarokowe z początku XX w. W ołtarzu w kaplicy znajdował się obraz Chrystusa Ukrzyżowanego, namalowany przez Jacka Malczewskiego. W tęczy krucyfiks z aniołem, późnobarokowy z XVIII w. Chrzcielnica z pokrywą w formie świątynki, późnorenesansowa z XVII w. Dwie ławy kolatorskie z malowanymi na zapleckach scenami z życia św. Norberta, h. Ślepowron i posągami świętych, późnorenesansowe z XVII w., zakupione z kościoła św. Szczepana w Krakowie. Konfesjonał rokokowy. Organy 8-głosowe, wykonane w 1897 r. przez firmę Rieger-Jaegerndorf.
DZWONNICA wolnostojąca, wzniesiona na początku XX w. z cegły, w formie potrójnej arkady na zawieszenie dzwonów, z których jeden odlany w XVII w.

Tekst umieszczony 22.06.2007

 LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 5, Powiat dąbrowski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Trybowski I., Zabytki sztuki powiatu dąbrowskiego, [w:] Dąbrowa Tarnowska. Zarys dziejów miasta i regionu, opr. zb. pod red. F. Kiryka i Z. Ruty, Warszawa 1974

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł