Kościoły

Lokalizacja: Łapczyca, powiat Bochnia  (49.966157, 20.375946)
Budowa: 1340
Styl:  gotyk

HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii w Łapczycy pochodzi z lat 1325-27 i wymienia ona proboszcza o imieniu Stanislaus. Prawdopodobnie stał tu wtedy kościół drewniany, zastąpiony w 1340 r. nowym, zbudowanym z fundacji króla polskiego Kazimierza Wielkiego. Był to kościół dwunawowy z jednym lub dwoma filarami podtrzymującymi sklepienie krzyżowo-żebrowe. W 1539 r. bp krakowski Piotr Gamrat zniósł tutejszą parafię i przyłączył ją jako "wikarię wieczystą" do prepozytury w Wiśniczu Starym. Prawa parafialne kościołowi w Łapczycy przywrócił w 1777 r. bp krakowski Ignacy Kajetan Sołtyk. W 1840 r. kościół został odbudowany po zniszczeniach a w 1900 r. powiększony o kaplicę i kruchtę. Z czasem położony na uboczu stary kościół w Łapczycy tracił na znaczeniu na rzecz położonej przy głównej drodze kaplicy a potem kościoła p.w. św. Anny. Obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej. 

ARCHITEKTURA. Gotycki, murowany z ciosów kamiennych. Jednonawowy, dwuprzęsłowy, z jednoprzęsłowym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Przy prezbiterium od północy zakrystia z XVII w., w południowym narożniku między nawą a prezbiterium wieżyczka schodowa. Przy nawie od zachodu kruchta i od południa kaplica. Na zewnątrz ściany wsparte przyporami, nakrytymi dwuspadowo, przy prezbiterium zwieńczonymi pinaklami i żabkami, przypory narożne nawy dwuboczne, zakończone trójkątnie, przy portalu zachodnim do połowy wysokości wydatne, profilowane. Elewacje kruchty o podziałach ramowych. Cokół z profilowanym gzymsem. Dachy nad prezbiterium, nawą i kruchtą dwuspadowe, nad zakrystią pulpitowy, kryte blacha i dachówką. Nad nawą barokowa wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Okna w prezbiterium i nawie ostrołukowe, obustronnie rozglifione, okno w wieżyczce schodowej z jednolistnym maswerkiem, w kruchcie okna zamknięte łukiem odcinkowym. Cztery portale gotyckie, profilowane z XV w., dwa ostrołukowe, jeden zamknięty ściętym trójliściem i jeden prostokątny. Wewnątrz sklepienie prezbiterium krzyżowo-żebrowe, w nawie pierwotnie krzyżowo-żebrowe, po którym pozostały resztki służek i wsporników, obecnie zastąpione pozornym. Otwór tęczy ostrołukowy, profilowany, nad nim zawieszony krucyfiks późnogotycki z XVI w. Po bokach otworu dwa profilowane wsporniki dawnych żeber sklepiennych, na których ustawione zostały barokowe rzeźby Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty z XVIII w. 

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny neogotycki, wykonany w 1902 r. przez Franciszka Samka, w formie tryptyku. W polu środkowym rzeźby: Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz śś. Stanisława i Wojciecha. Na skrzydłach bocznych sceny z życia Marii. Dwa ołtarze boczne w nawie, barokowe z XVII/XVIII w., w lewym obraz Chrystusa Bolesnego malowany przez Kazimierza Mireckiego w 1855 r., w prawym obraz św. Anny z XVII w. Ołtarz w kaplicy neogotycki, wykonany po 1902 r. z obrazem Matki Boskiej i rzeźbami św. Antoniego i Serca Jezusowego. Chrzcielnica kamienna, w górnej części barokowa z XVII w., z drewniana pokrywą rokokową z XVIII w. Organy 9-głsowe zbudowane w 1892 r. przez Tomasza Falla. Dwa obrazy: Chrystus Ukrzyżowany i św. Antoni. zawieszony nad łukiem tęczy. Dzwon na sygnaturce odlany w 1817 r. Mich. Gasp. Hoffbauer in Wien. 

DZWONNICA. Przy kościele, wolno stojąca z XVII/XVIII w. Drewniana, konstrukcji słupowej, z izbicą, szalowana, nakryta dachem namiotowym. W niej dzwon gotycki z XIV w.? Spłonęła doszczętnie w wyniku podpalenia 20 grudnia 2008 r.

Tekst umieszczony 07.01.2004, ostatnio aktualizowany 28.12.2020
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 2, Powiat bocheński, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Piątkowska Ł., Parafie Ziemi Bocheńskiej, Bochnia 2004

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł