Kościoły

Szczucin, kościół św. Marii Magdaleny

Lokalizacja: Szczucin, pl. Rynek 19 (50.309305, 21.076367)
Budowa: 1680 – początek XVIII w., 1864-1873, 1905
Architekt: Jan Sas-Zubrzycki
Styl: barok, neobarok

HISTORIA. Parafia w Szczucinie po raz pierwszy wzmiankowana jest w 1328 r., jednak powstała już w 2. połowie XIII w. Obecny kościół wzniesiony został na miejscu drewnianego z fundacji księdza Adama Miklaszewskiego, proboszcza szczucińskiego i kustosza pilickiego oraz jego brata Seweryna Miklaszewskiego, kanonika tarnowskiego. Prace przy budowie trwały od 1680 r. do pocz. XVIII w. Konsekracja świątyni miała miejsce w 1734 r. W 1795 r. kościół został uszkodzony przez pożar a następnie odbudowany. W latach 1864-1873 został powiększony z fundacji Heleny Husarzewskiej o parę bocznych kaplic, przedsionek od wschodu oraz wieżę. W 1905 r. kościół został ponownie rozbudowany o dwie nawy boczne według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. W wyniku działań wojennych w latach 1914-1915 zniszczeniu uległy m.in. witraże. Jeszcze bardzie kościół ucierpiał w 1944 r. kiedy to w wyniku działań wojennych, całkowitemu zniszczeniu uległa wieża, którą odbudowano w latach 1959-60.

ARCHITEKTURA. Kościół barokowy i neobarokowy, murowany z cegły i kamienia. Pierwotnie jednonawowy, obecnie złożony z trójnawowego, czteroprzęsłowego korpusu bazylikowego oraz dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą. Do prezbiterium dostawione są dwie przybudówki zakrystyjne. Do korpusu od południa dostawiona jest wieża a od zachodu przylega obszerny przedsionek. Fasada zachodnia trójosiowa, rozczłonkowana pilastrami, przedzielona gzymsem na dwie kondygnacje; w górnej nisza z rzeźbą św. Marii Magdaleny, w szczycie trójkątny spłaszczony przyczółek, po bokach którego spływy zakończone obeliskami. Fasada kruchty powtarza kompozycję elewacji, po bokach zwieńczenia posągi dwóch śś. biskupów. Kościół nakrywają strome dachy dwuspadowe z wieżyczką na sygnaturkę nad korpusem nawowym. Na zewnątrz ściany o podziałach pilastrowo-ramowych. Wieża o trzech zwężających się ku górze kondygnacjach, nakryta baniastym hełmem z wysmukłą iglicą. Ściany wnętrza rozczłonkowane są pilastrami wspierającymi profilowane belkowanie. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami, w nawie głównej strop kasetonowy, w nawach bocznych sklepienia krzyżowe, w zakrystii od północy sklepienie kolebkowo-krzyżowe z lunetami z bogatą dekoracją stiukową w formie ram ornamentalnych z 1680 r.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Polichromia. Na sklepieniu i ścianach bocznych wykonana przez Karola Frycza w 1908 r. figuralna i ornamentalna w stylu Młodej Polski. W prezbiterium na bocznych ścianach cztery kompozycje figuralne: od pólnocy Chrystus w Ogrójcu i Trójca Święta, od południa Ukrzyżowanie i Zesłanie Ducha Świętego. Na ścianie nad ołtarzem głównym znów Trójca Święta. Na łuku tęczy symbol Hostii. Witraże: trzy witraże wykonane w latach 1905 - 1906 w Krakowskim Zakładzie Witrażów Władysława Ekielskiego i Antoniego Tucha. 1. w oknie prezbiterium Matka Boża Niepokalanie Poczęta; 2-3. w nawach bocznych Zmartwychwstanie i Boże Narodzenie. Pozostałe wyposażenie neorenesansowe i eklektyczne z 2. połowy XIX w. i początku XX w. W ołtarzu głównym obrazy: Matki Boskiej typu Tuchowskiej z w. XVI-XVII oraz Chrystus Ukrzyżowany i św. Maria Magdalena malowane około 1960 r. przez Stanisława Westwalewicza. Dwa ołtarze boczne: 1. z retabulum rokokowym oraz obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z 2. poł. XVIII w.; 2. z obrazem Matki Boskiej Różańcowej ze Świętymi, barokowym z 1714 r. Prospekt organowy w ażurowej dekoracji snycerskiej, rokokowej z 2. poł. XVIII w. Organy 26-głosowe wykonane przez firmę Tadeusza Rajkowskiego z Włocławka w latach 1973-74 r., przebudowane w 2017 r. przez Mirosława Jakubowskiego z Włocławka. Trzy krucyfiksy barokowe z XVIII/XIX w. Epitafia: 1. Katarzyny z Górków Stradomskiej (zm. 1665), marmurowe, w bogatej ramie dekoracyjnej, z herbami Prus i Półkozic; 2. Rydlów: Andrzeja (zm. 1852) i Gustawa (zm. 1876); 3. Karola Lis Rudnickiego, burmistrza m. Szczucina (zm. 1913); 4. ks. Tomasza Łączewskiego, proboszcza (zm. 1919). Na dzwonnicy gotycki dzwon z XV w.

Tekst umieszczony 20.04.2005, ostatnio aktualizowany 25.08.2022
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 5, Powiat dąbrowski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, T. IV Diecezja tarnowska cz. 1 i 2, Kraków 2017
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Kuchtówna L., Scenograf w kościele, [w:] Spotkania z zabytkami 6 (1997)
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis

Szczucin, kościół św. Marii Magdaleny

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł