Kościoły

Żeleźnikowa, miejscowość w powiecie nowosądeckim.
HISTORIA. Parafia w Żeleźnikowej powstała prawdopodobnie w 1. połowie XIII w., najstarsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1326 r. Wiadomo też, że w 1380 r. parafia otrzymała uposażenie od patrona kościoła Curyłły. Poprzedni drewniany kościół został rozebrany po 1910 r. Zastąpił go obecny kościół murowany, zbudowany w latach 1912-21 według projektu architekta Jana Sas-Zubrzyckiego. Konsekracji kościoła dokonał biskup tarnowski Leon Wałęga w 1921 r.
ARCHITEKTURA. Kościół łączy w sobie styl neogotycki z elementami tzw. "stylu zakopiańskiego". Murowany z cegły z użyciem kamienia. Złożony z nawy, poszerzonej po bokach parami wnęk ołtarzowych, z transeptem oraz z węższym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie. Do ramion transeptu dostawione są od północy zakrystia a od południa kaplica. Od frontu do nawy przylega kwadratowa wieża, która ujęta jest po bokach piętrowymi przybudówkami i nakryta ostrosłupowym hełmem z uskokowymi daszkami okapowymi w stylu zakopiańskim. Prezbiterium, transept i nawa nakryte są dachami dwuspadowymi z wieżyczką na sygnaturkę nad skrzyżowaniem naw. Kaplica, zakrystia i przywieżowe przybudówki nakryte są dachami wielospadowymi. Nad wnękami ołtarzowymi dachy pulpitowe. Boczne elewacje ramion transeptu zwieńczone są trójkątnymi szczytami. W portalu głów­nym kościoła znajduje się mozaika z przedstawie­niem św. Michała Archanioła wykonana w 1958 r. Wnętrze kościoła nakryte jest sklepieniami krzyżowymi na gurtach, przęsło nawy między ramionami transeptu nakrywa sklepienie gwiaździste.Polichromia wnętrza figu­ralna i ornamentalna wykonana w 1957 r. przez Pawła Mitkę. Witraże figuralne wykonane w firmie Żeleńskiego w Krakowie po roku 1931.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny neobarokowy z 1921 r. z obrazami Serca Jezusa, św. Józefa i w górnej kondygnacji św. Michała Archanioła, współczesnymi ołtarzowi. Dwa ołtarze boczne barokowo-klasycystyczne z przełomu XVIII/XIX w., ze starszymi fragmentami z przed połowy XVIII w., pochodzącymi ze starszego kościoła. W prawym ołtarzu gotycki obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w towarzystwie śś. Michała Archanioła i Jana Ewangelisty z około 1460 r., stanowiący pierwotnie centralną cześć gotyckiego tryptyku umieszczonego w ołtarzu główny dawnego kościoła. W lewym ołtarzu obraz Ukrzyżowania z około 1958 r., malowany przez Pawła Mitkę. Chrzcielnica kamienna z 1921 r. Kropielnica kamienna, gotycka, zapewne z XV-XVI w., z krzyżem wyrytym wewnątrz czary. Organy 10-głosowe, przeniesione około 1921 r. z poprzedniego kościoła. W 1929 r. rozbudowane o cztery głosy przez Bartłomieja Ziemiańskiego ze Szczyrzyca. Dwa dzwony: 1. gotycki z 1564 r.? o nazwie Michael, z łacińskim napisem i plakietą Ukrzyżowanego Jezusa; 2. z 1949 r. wykonany w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu z plakietą św. Michała walczącego ze smokiem.

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Stefański K., Jan Sas Zubrzycki i Andrzej Lenik - z pracowni architekta i rzeźbiarza, Wrocław 2004
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Strona internetowa: http://www.zeleznikowa.diecezja.tarnow.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł