Kościoły

Trzciana, miejscowość w powiecie bocheńskim (województwo małopolskie).
HISTORIA. Początki parafii w Trzcianie (dawniej Libichowa) sięgają XIII w. W 1262 r. właściciele pobliskiej Niegowici Dzierżykraj i Wizon uposażyli klasztor kanoników regularnych od pokuty, zwanych "markami" od należącego do nich kościoła św. Marka w Krakowie. Zapewne w tym samym czasie utworzona została też parafia, która po raz pierwszy wzmiankowana jest w 1326 r. W 1816 r. nastąpiła kasata klasztoru w Trzcianie i opiekę nad kościołem przejęli księża diecezjalni. Pierwszy kościół wzniesiony w XIII w. był zapewne drewniany, podobnie jak ten wzmiankowany przez Jana Długosza w XV w. Jednak już w XVI w. istniał w Trzcianie kościół murowany, który dwukrotnie został spalony, najpierw w 1652 r. przez Kozaków i ponownie w 1656 r. przez Szwedów. W latach 1905-07 kościół został rozbudowany o nawę boczną od południa według projektu architekta Jana Sas-Zubrzyckiego. Kolejna rozbudowa miała miejsce w latach 1953-56 według projektu architekta Stefana Świszczowskiego. Dobudowana została wtedy część zachodnia kościoła jednak dalsze prace zostały wstrzymane przez władze komunistyczne. Obecny wygląd zyskała świątynia po rozbudowie w latach 1995-2000 według projektu architekta Juliana Klimka. Dostawiono wtedy od zachodu dwie masywne wieże.
ARCHITEKTURA. Kościół jest budowlą pozbawioną cech stylowych, poza neogotycką nawa południową. Zbudowany z cegły i kamienia, częściowo otynkowany, kryty dachówką i blachą. Pierwotnie był to kościół jednonawowy z węższym, prostokątnym prezbiterium oraz z zakrystią od północy. Następnie był on kilkakrotnie rozbudowany: od południa dobudowana została neogotycka nawa boczna, później od północy kaplica, dalej powiększono od zachodu nawę i wreszcie również od zachodu dostawiono dwie wieże. Zabytkowy charakter ma wschodnia cześć nawy głównej, prezbiterium i nawa południowa. Na zewnątrz nawa główna, prezbiterium i nawa południowa nakryte są dachami dwuspadowymi. Neogotycka nawa południowa jest dwuprzęsłowa i zamknięta trójbocznie, przylega do niej od wschodu niewielka kaplica, zamknięta również trójbocznie. Część neogotycka opięta jest uskokowymi przyporami i obwiedziona przy kalenicy dachu fryzem konsolkowym. Wnętrze oświetlają duże ostrołukowe okna. Prezbiterium i nawa główna nakryte są stropami zwierciadlanymi, nawa i kaplica od południa nakryte są sklepieniami krzyżowymi. Łuk tęczy zamknięty jest półkoliście, prezbiterium i nawa główna oddzielone są od kaplicy i nawy południowej ostrołukowymi arkadami. Do zakrystii prowadzi renesansowy portal z XVI w., ze starymi okutymi drzwiami.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny barokowy z 2. poł. XVII w. z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego i stojących u jego stóp postaci Marii i św. Jana w polu głównym oraz obrazem św. Małgorzaty w zwieńczeniu. Trzy ołtarze boczne barokowo-klasycystyczne z przełomu XVIII/XIX w. W lewym ołtarzu znajduje się figura Serca Pana Jezusa i obraz św. Anny na zasuwie, malowany przez ks. Adama Stachonia w 1942 r. oraz św. Antoniego w zwieńczeniu. W prawym ołtarzu umieszczona jest figura Najświętszej Maryi Panny z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej na zasuwie oraz XVIII-wiecznym obrazem św. Mikołaja w zwieńczeniu. Trzeci ołtarz znajduje się w kaplicy i umieszczony jest w nim obraz  Przemienienia Pańskiego malowany przez Zbigniewa Wójcickiego około 1960 r. Chrzcielnica późnogo­tycka z 1497 r., kamienna, z herbami Prus, Starykoń i orłem polskim. Organy 12-głosowe, wykonane przez Zygmunta Kamińskiego z Warszawy w 1947 r. Trzy dzwony, wszystkie odlane w 1965 r. w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu, dwa z nich noszą nazwy: Małgorzata i Mikołaj.

LITERATURA

Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Pasternak P., Katalog organów w diecezji tarnowskiej, maszynopis
Piątkowska Ł., Parafie Ziemi Bocheńskiej, Bochnia 2004
ks. Rzepa J, Kornecki M., Dzwony Diecezji Tarnowskiej, Kraków 2001
Strona internetowa: http://www.parafiatrzciana.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł