Kościoły
Jadowniki Podgórne, kościół św. Prokopa Opata
Marek SztorcJadowniki Podgórne, kościół św. Prokopa Opata
Lokalizacja:Jadowniki Podgórne, Podgórska 112, pow. Brzesko (49.962564, 20.647221)
Budowa: 1908-10
Architekt: Jan Sas-Zubrzycki
Styl:neogotyk
HISTORIA. Pierwsza wzmianka o parafii Jadownikach pochodzi z 1433 r. Poprzedni drewniany kościół pochodził z 1465 r. i został rozebrany w 1910 r. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1908-10 według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego pod kierownictwem budowniczego Wacława Wiktora. Konsekrowany w 1910 r. przez bpa tarnowskiego Leona Wałęgę.
ARCHITEKTURA. Neogotycki z cegły z użyciem kamienia do detali architektonicznych. Trójnawowy, bazylikowy z transeptem i węższym prezbiterium zamkniętym pięciobocznie, po bokach którego zakrystia i kaplica. Przy nawie od frontu kwadratowa wieża. Wewnątrz sklepienia gwiaździste, żebrowe. Centralna ośmioboczna część nawy głównej wydzielona od transeptu i prezbiterium oraz pozostałych przęseł arkadami ostrołukowymi, podobne arkady oddzielają nawy boczne. Na zewnątrz kościół opięty przyporami i obwiedziony gzymsem konsolkowym. Ozdobiony bogatym detalem architektonicznym, neogotyckim min.: zewnętrznymi łukami oporowymi z pinaklami ponad nawami bocznymi, oknem z rozetą w fasadzie zachodniej a pod nim okazałym kamiennym portalem, o dwóch wejściach, zamkniętych łukiem ostrołukowym, ujętym kolumienkami z kamiennym posągiem NMP Niepokalanie Poczętej po środku. Okna ostrołukowe. Dachy kryte blachą, dwuspadowe i pulpitowe, nad skrzyżowaniem wielopolowy, zwieńczony sygnaturką z latarnią z iglicą. Na wieży wysoki hełm namiotowy.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny neogotycki z 1910 r. o charakterze tryptyku w bogatej oprawie architektonicznej z płaskorzeźbami św. Prokopa i Serca Pana Jezusa, wykonane przez Wiktora Hukana. Trzy ołtarze późnobarokowe z XVIII/XIX w., pochodzące ze starego kościoła; w ołtarzu w kaplicy z obrazem MB z Dzieciątkiem i dwoma aniołami, gotyckim z 2. poł. XV w., w innym ołtarzu obraz Ukrzyżowania z XVIII w. Cztery ołtarze boczne neogotyckie: 1. z 1928 r.; 2. z 1929 r., oba wykonane przez Stanisława Rogóża; 3. z około 1940 r., z płaskorzeźbą św. Antoniego z 1944 r., wykonaną przez Tadeusza Świerczka; 4. z około 1950 r., wykonany przez Jana Dudka, z obrazem Miłosierdzia Bożego, malowany przez Konarzewskiego. Chrzcielnica neogotycka, wykonana przez Lucjana Słotę według projektu Jana Dudka. Ambona neogotycka z 1913 r. Stalle trójsiedziskowe, z fragmentami snycerki gotyckiej o motywach maswerkowych z 2. poł. XV w. Organy 37-głosowe wykonane w 1958 r. przez firmę "Biernacki". Krucyfiks późnogotycki z 1. poł. XVI w. (z tęczy dawnego kościoła). Cztery dzwony: 1. najstarszy z 1687 r. odlany przez Georga Hellera z Wrocławia; 2. Podwyższenie Krzyża Świętego z 1920; 3. wykonany w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu w 1952 r.; 4. nieustalonego pochodzenia.
Tekst umieszczony 29.05.2005
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
LITERATURA
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 3, Powiat brzeski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Stefański K., Jan Sas Zubrzycki i Andrzej Lenik - z pracowni architekta i rzeźbiarza, Wrocław 2004
Jadowniki Podgórne, kościół św. Prokopa Opata
